Pojawiające się u osób w różnym wieku – zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym – zajady w kącikach ust stanowią problem nie tylko natury estetycznej. Może im towarzyszyć wiele nieprzyjemnych dolegliwości – w tym dokuczliwy ból oraz uczucie ciągłego pieczenia. Z czasem zajady mogą przekształcać się w bolesne rany, które bardzo trudno się goją. Niewdrożenie leczenia w odpowiednim momencie skutkuje często powstaniem strupów lub nieestetycznych blizn po zajadach. Jakie są przyczyny zajadów i jakie objawy mogą im towarzyszyć? Jak pozbyć się zajadów w kącikach ust i kiedy należy udać się z nimi do lekarza? Po odpowiedzi na powyższe pytania zapraszamy do artykułu!
Czym są zajady w kącikach ust?
Mogące pojawiać się zarówno u dorosłych, jak i dzieci zajady w kącikach ust (z ang. angular cheilitis lub angular stomatitis) to bolesne, krwawiące nadżerki. Nazywane są również zapaleniem kątów ust lub kątowym zapaleniem warg. Zajady stanowią poważny problem natury estetycznej, a ponadto mogą świadczyć o obecności przewlekłych chorób. Często związane są też z niedoborami witaminowymi. Zajady mogą pojawiać się niezależnie od pory roku, jednak najwięcej pacjentów boryka się z tym problemem w sezonie jesienno-zimowym. Zajady często mylone są z opryszczką wargową, która jest uciążliwą chorobą wywoływaną przez wirus HSV typu 1 – HSV1. Z tą dolegliwością związane są nieprzyjemne objawy w postaci bolesnej i swędzącej wysypki, jednak nie jest ona tym samym, co zajady.
Jak wygląda zajad? Początkowo zajady przypominają przesuszony i pękający naskórek. Często mogą też występować w postaci zaczerwienionej skóry. Następnie pojawiają się bolesne owrzodzenia. Zajady mogą pojawiać się w jednym lub obu kącikach ust. Często towarzyszy im problem spierzchniętych warg.
Zajady na ustach – przyczyny dolegliwości
Kąciki ust to miejsce w szczególnym stopniu podatne na różnego rodzaju uszkodzenia mechaniczne oraz infekcje – między innymi ze względu na utrzymującą się tam wysoką wilgotność. Pojawiające się w kącikach ust zajady mogą mieć różne przyczyny. Od czego robią się zajady? Do najczęstszych przyczyn rozwoju zajadów w kącikach ust zalicza się:
- zakażenie drożdżakami Candida albicans,
- zakażenie bakteryjne Staphylococcus aureus,
- obniżoną odporność organizmu,
- nadmierny stres,
- spożywanie zbyt dużej ilości węglowodanów,
- anemię będącą efektem niedoboru żelaza w organizmie,
- suchość skóry,
- spękane usta,
- atopowe lub łojotokowe zapalenie skóry.
Od czego jeszcze są zajady? Do ich rozwoju przyczyniać się może też nawykowe oblizywanie warg lub kącików ust oraz ssanie kciuka (zwłaszcza u dzieci). Zajady w kącikach ust mogą pojawiać się też przez brak aktywności fizycznej oraz po długotrwałym stosowaniu antybiotykoterapii. Inną przyczyną powstawania zajadów mogą być podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej przez aparaty ortodontyczne lub protezę dentystyczną. Stanowią one bowiem dodatkowe miejsce do rozwoju bakterii. Zajady mogą również wiązać się z niedoborami witamin oraz niektórych minerałów – w tym żelaza oraz cynku.
Inną przyczyną powstawania zajadów w kącikach ust mogą być alergie kontaktowe i skórne na składniki znajdujące się w żywności, lekach i przedmiotach codziennego użytku – np. uczulenie na nikiel zawarty w sztućcach. Palenie tytoniu i stosowanie takich leków, jak glikokortykosteroidy wziewne czy izotretynoiny to kolejne możliwe przyczyny rozwoju zajadów. Ich powstawaniu mogą też sprzyjać niektóre choroby – w tym cukrzyca, otyłość, alkoholizm, zakażenie wirusem HIV czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Zajady mogą pojawiać się też u niemowląt i małych dzieci, które używają smoczków. Od czego robią się zajady u kobiet? U kobiet pojawienie się zajadów może być efektem długotrwałego przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych. Zajady często pojawiają się również u kobiet w ciąży, co związane jest między innymi z niedoborem witamin i składników mineralnych. Poza tym mogą pojawiać się w wyniku obniżenia odporności przed okresem.
Objawy towarzyszące zajadom w kącikach ust
Pojawiające się na twarzy zmiany nie tylko wyglądają nieestetycznie, ale mają także negatywny wpływ na samopoczucie osoby, która się z nimi zmaga. Rozwojowi zajadów sprzyja między innymi sucha skóra w kącikach ust. Do najczęstszych objawów towarzyszących zajadom zalicza się widoczne rany w kącikach ust, które mogą goić się nawet przez 2–3 tygodnie. Często występować mogą również inne charakterystyczne objawy – w tym towarzyszący zmianom zapalnym rumień czy pęknięcia, które pojawiają się np. podczas ziewania. Inne symptomy to łuszczenie zmienionej przez zajady skóry oraz zgrubienia. Pojawiać się mogą również owrzodzenia i strupy w kolorze miodu, po których mogą pozostawiać blizny. Zajadom towarzyszyć może również ból, świąd oraz pieczenie, a w przypadku podłoża grzybiczego – białawo-szary nalot, a następnie nadżerka w mocnym kolorze czerwonym.
Jakiej witaminy najczęściej brakuje przy zajadach?
Jak zostało wspomniane wcześniej, przewlekłe zajady mogą pojawiać się w kącikach ust z różnych przyczyn, a jedną z nich jest niedobór witamin. Niedobór jakiej witaminy może powodować zajady? Jeśli u pacjenta pojawiły się zajady, brak witaminy B (czy też raczej witamin z grupy B) jest jedną z możliwych przyczyn. Na zajady pojawiające się w kącikach ust wpływać może też niedostateczna ilość witaminy C w organizmie. Duży wpływ na rozwój zajadów ma zwłaszcza niedobór witaminy B2, która jest odpowiedzialna między innymi za prawidłowy stan błon śluzowych oraz skóry. Do niedoborów w głównej mierze przyczynia się nieprawidłowa dieta pacjenta. Niekiedy mogą one być efektem zaburzeń wchłaniania bądź innych groźnych stanów chorobowych.
Zajady w ciąży i u dzieci – na co zwrócić szczególną uwagę?
Bardzo często spotykane są również rany w kącikach ust u kobiet w ciąży. Związane są one między innymi ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety. Nie bez znaczenia pozostaje również zmiana składu śliny, z którą wiąże się obniżenie pH w jamie ustnej i, w efekcie, osłabienie jej kondycji. Skutkiem mogą być między innymi pękające usta. U kobiet spodziewających się dziecka zajady w kącikach ust mogą wiązać się również z niedoborem kwasu foliowego, witaminy B2 i witaminy B12 oraz żelaza i cynku, dlatego przyszłe mamy powinny zadbać o odpowiednią dietę. Zdrowa dieta kobiety w ciąży powinna uwzględniać wyżej wymienione witaminy i minerały w dużych ilościach. Zajady u kobiet spodziewających się potomstwa nigdy nie powinny być lekceważone, ponieważ w niektórych przypadkach mogą wskazywać na groźne dla zdrowia schorzenia, które wymagają wdrożenia specjalistycznego leczenia.
Zajady w jednym lub obu kącikach ust mogą pojawiać się również u dzieci. Do ich rozwoju, podobnie jak w przypadku osób z pozostałych grup wiekowych, przyczyniać się może dieta uboga w witaminy i minerały niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a także przebywanie w suchych pomieszczeniach oraz nieprawidłowa higiena jamy ustnej. Rozwój zajadów u dzieci może też wynikać ze zbyt rzadkiego wymieniania szczoteczki do zębów oraz wkładania do buzi nieumytych rąk. Innym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi zajadów jest obfite ślinienie. Zajady w kącikach ust u dzieci mogą być zatem następstwem ssania palców, częstego oblizywania warg oraz wkładania do buzi zabawek. U dzieci zajady mogą być też efektem alergii kontaktowych. Zapalenie kątów ust może również towarzyszyć dzieciom z atopowym lub łojotokowym zapaleniem skóry.
Czy zajady są zaraźliwe? Jak długo goją się zajady?
Pojawiające się w kącikach ust zajady nie są zaraźliwe i nie rozprzestrzeniają się na inne obszary skóry. Leczy się je zwykle przez 2–3 tygodnie, jednak u części pacjentów mogą utrzymywać się znacznie dłużej. W niektórych przypadkach zajady mogą również nawracać. Nawracające zajady wymagają wizyty u lekarza, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu lekarskiego oraz odpowiednich badań zdiagnozuje przyczynę ich powstania i zastosuje odpowiednią kurację. W celu ustalenia przyczyny problemu należy pobrać wymaz, a następnie wykonać posiew. Znając przyczynę problemu, lekarz wdroży odpowiednie leczenie. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się badanie mające na celu zdiagnozowanie lub wykluczenie cukrzycy, anemii bądź innych chorób.
Kiedy z zajadami na ustach udać się do lekarza?
W wielu przypadkach rany w kącikach ust można wyleczyć samodzielnie, jednak zdarzają się również sytuacje, kiedy konieczna jest pomoc specjalisty. Do lekarza należy udać się, jeśli domowe metody na zajady nie przyniosą oczekiwanych efektów lub objawy się nasilą. Ze specjalistą warto się też skontaktować, jeżeli zajady mają tendencję do nawrotów. Zajady i związanie z nimi czerwone kąciki ust diagnozowane są na podstawie obrazu klinicznego i przeprowadzonego z pacjentem wywiadu lekarskiego, a niekiedy także specjalistycznych badań dodatkowych. Leczeniem zajadów zajmuje się dermatolog.
Co na zajady na ustach? Jaka metoda sprawdzi się najlepiej?
Co najlepiej stosować na zajady w kącikach ust? Sposób ich leczenia powinien być uzależniony od przyczyny powstania. Jeśli są nią niedobory witamin lub minerałów, konieczna może okazać się suplementacja. Niedobór składników pokarmowych może prowadzić do spadku odporności, stać się przyczyną anemii lub wielu innych groźnych chorób. Wraz z częstym oblizywaniem warg, sprzyja to rozwojowi zajadów. Zajady będące efektem cukrzycy wymagają z kolei wdrożenia działań mających na celu walkę z cukrzycą. Czym smarować zajady? Dostępne na rynku preparaty na zajady bardzo często działają przeciwdrobnoustrojowo. W celu zahamowania stanu zapalnego warto zastosować maść z cynkiem i klotrimazolem. Poza tym w jej składzie powinny znaleźć się również witaminy – w tym witamina A oraz E. W aptekach oprócz maści dostępne są również żele oraz sztyfty na zajady, a także regeneracyjne serum do ust. Stosowanie takich preparatów odżywia skórę i pobudza procesy regeneracyjne, by lepiej się goiła.
Zajady w kącikach ust – domowe sposoby i profilaktyka
Na zajady w kącikach ust skuteczne mogą się okazać również domowe sposoby. Na szczęście istnieje wiele metod, dzięki którym pacjent może złagodzić objawy towarzyszące temu problemowi. Warto stosować na przykład miód. Ma on działanie przeciwzapalne i przyspiesza gojenie się ran. Sięgnąć można również po masło, które natłuszcza i ma właściwości regeneracyjne. Dobrym rozwiązaniem na zajady może okazać się również czosnek, ponieważ działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Inne domowe sposoby na zajady w kącikach ust to świeży ogórek oraz oliwa z oliwek, która, podobnie jak masło, ma właściwości natłuszczające. W przypadku zajadów sprawdzić się może także pasta do zębów, która przyspiesza gojenie się ran. Bardzo ważną rolę odgrywa również odpowiednia dieta, która powinna uwzględniać między innymi ryby, banany, fasolę, groch, wątróbkę, orzechy, drożdże, mięso, szpinak oraz paprykę. W jadłospisie pacjenta powinny znaleźć się też owoce cytrusowe, czarne porzeczki, awokado, kiszonki oraz pomidory.
W celu niedopuszczenia do rozwoju zajadów w kącikach ust należy zadbać o właściwą profilaktykę. Bardzo ważną rolę odgrywa w niej prawidłowa higiena jamy ustnej. Poza tym należy pamiętać o diecie bogatej w witaminy i minerały – w tym w witaminy z grupy B oraz żelazo. Nie bez znaczenia pozostaje również systematyczne badanie stężenia glukozy we krwi, ponieważ zajady często pojawiają się u osób zmagających się z cukrzycą. W zwalczaniu zajadów może też pomóc regularna aktywność fizyczna oraz porządna regeneracja organizmu, która jest ważna szczególnie w przypadku osób przemęczonych.
Domowe sposoby na zajady w kącikach ust w ciąży
W przypadku zajadów u kobiet w ciąży sprawdzić się mogą niektóre domowe sposoby. Polegają one między innymi na przykładaniu do zmienionych obszarów skóry rozkruszonych drożdży rozpuszczonych w wodzie lub mleku. Przyszła mama nie powinna zapominać o diecie bogatej w składniki odżywcze – w tym witaminy z grupy B oraz witaminę C i żelazo. W jej jadłospisie nie powinno zabraknąć mięsa, fasoli czy szpinaku, a także pomidorów, czerwonej papryki i owoców cytrusowych. Pęknięcia w kącikach ust można smarować miodem. Poza tym sprawdzić się może oliwa z oliwek, wyciąg z aloesu oraz maść cynkowa, która działa osuszająco. Należy też pamiętać o odpowiedniej higienie jamy ustnej. By nie doprowadzić do nadmiernego przesuszenia ust, warto smarować je maścią, kremem nawilżającym lub pomadką. Stosowanie preparatów o naturalnym składzie zapewnia ochronę przed niekorzystnym wpływem czynników zewnętrznych.
Bibliografia:
- Batura-Gabryel H., Niektóre aspekty kandydozy, „Mikol. Lek.” (6) 1999.
- Szymankiewicz M., Kowalewski J., Zakażenia wywoływane przez grzyby Candida. Czynniki predysponujące, „Mikol. Lek.” (12) 2005.
- Zielnik-Jurkiewicz B., Zapalenia jamy ustnej. Otolaryngologia dziecięca, Bielsko-Biała 2007.
- Kurnatowska J., Występowanie grzybów w ontocenozie jamy ustnej a zmiany błony śluzowej, „Mikol. Lek.” (10) 2003.
- Park K. K., Brodell R. T., Helms S. E., Angular Cheilitis, Part 1: Local Etiologies, „Cutis; Cutaneous Medicine for the Practitioner” vol. 87(6), 2011.
Polecamy:
