Podwyższona temperatura u niemowląt niemal zawsze staje się przyczyną niepokoju rodziców. Warto wiedzieć, że gorączka u dziecka może wynikać z przegrzania lub pojawiać się pod wpływem emocji. Nie zawsze oznacza zatem chorobę, choć w wielu przypadkach jest jednym z pierwszych objawów infekcji. Z tego artykułu dowiesz się między innymi, skąd się bierze wysoka temperatura, kiedy gorączka u dziecka jest niebezpieczna oraz od jakiej temperatury zbijać gorączkę u niemowlaka. Znajdziesz w nim również odpowiedź na pytanie, jak zbić temperaturę u dziecka domowymi sposobami.
Jak wygląda stan podgorączkowy u niemowlaka?
Stan podgorączkowy u niemowlaka oznacza, że temperatura ciała jest podwyższona, czyli wynosi od 37,1°C do 37,9°C. U niektórych niemowląt stanowi podgorączkowemu mogą towarzyszyć dodatkowe objawy, do których zalicza się m.in. osłabienie czy pogorszone samopoczucie. Stan podgorączkowy jest oznaką mobilizacji organizmu dziecka do zwalczania infekcji lub choroby. Nie wymaga on leczenia przeciwgorączkowego, jednak rodzice powinni na bieżąco kontrolować temperaturę ciała dziecka, by w razie wystąpienia gorączki podać maluchowi leki przeciwbólowe (np. paracetamol lub ibuprofen) czy też zastosować domowe metody jej zwalczania.
Stan podgorączkowy u niemowlaka pojawia się, kiedy komórki układu immunologicznego wykryją zagrożenie. Mogą nim być np. patogeny chorobotwórcze. Dzięki podwyższonej temperaturze zwiększeniu ulega aktywność komórek układu odpornościowego, co pozwala skuteczniej walczyć z drobnoustrojami. Do możliwych przyczyn podwyższonej temperatury ciała zalicza się:
- infekcje górnych dróg oddechowych,
- zapalenie oskrzeli, zapalenie zatok oraz krtani,
- zaburzenia pracy tarczycy,
- boreliozę,
- niektóre choroby nowotworowe.
Warto mieć na uwadze, że nie zawsze stan podgorączkowy u niemowląt wskazuje na infekcję. Temperatura ciała może zmieniać się pod wpływem wielu czynników, do których zalicza się np. wysiłek fizyczny, emocje oraz stres. Często wzrost temperatury wynika z przegrzania organizmu, które może być np. efektem niedostosowania ubioru malucha do pogody. Temperatura ciała może się również zmieniać w zależności od pory dnia.
Jeśli podwyższona temperatura u niemowlaka utrzyma się przez kilka dni, rodzice powinni udać się z dzieckiem do lekarza. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu lekarskiego i ewentualnych badań wskaże on przyczynę takiego stanu i ustali ewentualny schemat leczenia.
Skąd się bierze gorączka u niemowlaka?
Zgodnie z definicją gorączka jest stanem podwyższenia temperatury ciała powyżej normy fizjologicznej. U dziecka wynosi ona 38°C. Przyczyn gorączki u niemowląt może być wiele. Do najczęstszych zalicza się infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych – w tym nieżyt nosa, zapalenie krtani, zapalenie oskrzeli lub płuc oraz zapalenie ucha środkowego. Gorączka u dziecka może też być skutkiem infekcji układu moczowego, pojawić się podczas ząbkowania czy po szczepieniu. Temperatura ciała w niektórych przypadkach zwiększa się również w wyniku silnej reakcji alergicznej, odwodnienia, ciężkiego urazu oraz na skutek rozległych oparzeń.
Wielu rodziców boi się gorączki u swojego dziecka. Trzeba jednak pamiętać, że gorączka (kontrolowana!) jest sprzymierzeńcem organizmu w walce z infekcjami i zakażeniami, wspomaga bowiem działanie układu odpornościowego. Wyższa temperatura ciała sprzyja wydajniejszemu działaniu mechanizmów, które wspomagają wytwarzanie przeciwciał. Gorączka przyczynia się również do spadku tempa namnażania się patogenów odpowiedzialnych za infekcję. Ograniczeniu ulega także dostęp drobnoustrojów do jonów żelaza i cynku, które są niezbędne do ich namnażania.
Czym można zmierzyć dziecku gorączkę?
Prawidłowe zmierzenie temperatury pozwala w odpowiednim momencie zareagować na pierwsze objawy choroby, co może zapobiec dalszemu rozwojowi schorzenia. Dokonując pomiaru temperatury u niemowlaka, należy dopilnować, by zrobić to w prawidłowy sposób. Dziecko nie może być spocone ani przegrzane. Jeśli rodzic niedawno wrócił ze spaceru z maluchem, powinien poczekać z pomiarem temperatury. Gorączki nie należy też mierzyć bezpośrednio po kąpieli dziecka, aktywnej zabawie, bieganiu, intensywnym płaczu ani kiedy jest ono rozemocjonowane. Choć wykonanie prawidłowego pomiaru temperatury ciała u dziecka może zatem stanowić dla rodziców nie lada wyzwanie, istnieje na to kilka sprawdzonych sposobów. Temperaturę najlepiej zmierzyć w trakcie drzemki malucha, podczas odpoczynku lub przy wspólnym oglądaniu książeczek.
Czym można zmierzyć dziecku gorączkę? Temperaturę można zmierzyć przy pomocy termometru elektronicznego. W aptekach dostępne są modele dotykowe i bezdotykowe. Pozwalają one na pomiar temperatury w zaledwie kilkanaście–kilkadziesiąt sekund. Zakończenie pomiaru najczęściej sygnalizowane jest charakterystycznym odgłosem. Temperaturę ciała dziecka można mierzyć na wiele sposobów – np. w ustach, w uchu czy na czole – należy jednak zawsze postępować zgodnie z instrukcją wybranego termometru, pamiętając jednocześnie, że wyniki pomiarów temperatury w różnych rejonach ciała dziecka mogą różnić się między sobą.
Wygodny pomiar temperatury umożliwiają termometry douszne, które pokazują wynik już po sekundzie – i jest on bardzo dokładny. U najmłodszych dzieci sprawdzić się może również termometr w smoczku, który wyglądem przypomina gryzak, ale jest wyposażony w specjalne czujniki oraz wyświetlacz. Dokładny może okazać się również pomiar temperatury w odbytnicy. Na rynku dostępne są również termometry paskowe, które przykłada się do ciała, jednak nie dają one gwarancji prawidłowego pomiaru, a służą jedynie do określenia przybliżonej temperatury ciała. Jak już wspomniano, wyniki pomiaru w różnych miejscach ciała mogą się różnić, dlatego w trakcie choroby najlepiej za każdym razem mierzyć maluchowi temperaturę w ten sam sposób i tym samym termometrem.
Objawy towarzyszące gorączce u niemowlaka
Dla każdego rodzica gorączka dziecka jest sporym stresem – zwłaszcza jeśli pojawi się nagle. Bardzo często wysokiej temperaturze u niemowlaka towarzyszą też dodatkowe objawy. Mogą się one różnić w zależności od przyczyny gorączki. Gorączka u dziecka często wiąże się z niechęcią do zabawy. Poza tym niemowlę może być marudne, rozdrażnione i płaczliwe, a także znacznie więcej spać oraz mieć obniżony apetyt. U niektórych niemowląt mogą występować dreszcze i zaczerwienienie twarzy. Do innych objawów towarzyszących gorączce zalicza się gorące plecy i chłodną skórę w pozostałych partiach ciała, często pokrytą potem.
Dzieci z gorączką miewają również przyspieszony oddech i zdarza się, że odczuwają ból w okolicach karku lub czoła. Niekiedy pojawiać się może także ból gardła lub uczucie zatkanego nosa. Ponadto u niemowląt często występuje wówczas kaszel, katar oraz biegunka. Dodatkowo pojawiać się mogą bóle brzucha i niechęć do ssania piersi (jeśli dziecko karmione jest mlekiem matki). Nie o wszystkich objawach niemowlę będzie w stanie zakomunikować rodzicowi, dlatego warto obserwować zachowanie malucha.
Jeśli temperatura ciała niemowlaka przekroczy 38°C, może on mieć także problemy z oddychaniem, a na jego ciele może pojawić się wysypka. Gorączka u niemowlęcia wiąże się czasem również z bólem, który nie ustępuje po podaniu leków przeciwbólowych. Dziecko może też odmawiać przyjmowania dużej ilości płynów.
Od jakiej temperatury zbijać gorączkę u dziecka?
Jeśli rodzice zauważą u niemowlaka zespół objawów wskazujący na gorączkę, powinni zmierzyć maluchowi temperaturę, by ustalić jej wysokość. Kiedy zbić gorączkę u dziecka? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Część źródeł podaje, że wskazaniem do podania dziecku leku przeciwgorączkowego jest temperatura ciała przekraczająca 38°C. Z kolei inne źródła podają, że u dzieci należy zbijać temperaturę przekraczającą wartość 38,5°C, ponieważ ich układ termoregulujący nie jest jeszcze w pełni sprawny, a gorączka „przyspiesza” odpowiedź immunologiczną organizmu na infekcję. Im wyższa jest temperatura, tym lepiej działa naturalny system ochrony – dzięki gorączce organizm malucha lepiej walczy z patogenami odpowiedzialnymi za rozwój choroby.
Podwyższenie temperatury ciała wiąże się między innymi ze wzrostem produkcji przeciwciał i komórek obronnych. Patogeny chorobotwórcze są osłabiane, a w efekcie mają ograniczony dostęp do substancji odżywczych niezbędnych do dalszego namnażania. Zbijanie gorączki u dziecka powinno więc przebiegać z rozwagą – należy pamiętać, by kontrolować temperaturę ciała na bieżąco, podobnie jak objawy towarzyszące gorączce. Ważne też, aby obserwować zachowanie dziecka. Jeśli ogólny stan zdrowia niemowlęcia jest dobry, z podaniem leku przeciwgorączkowego warto poczekać. Zbyt szybkie zbijanie gorączki może przyczynić się do osłabienia naturalnego procesu samoobrony organizmu.
Wielu lekarzy podkreśla, że w przypadku choroby dziecka pomocna jest intuicja rodziców, którzy najlepiej znają swojego malucha i wiedzą, kiedy stan jego zdrowia powinien wzbudzać niepokój. Są dzieci, które bardzo źle przechodzą gorączkę – w ich przypadku rodzice wiedzą, by lek podać stosunkowo wcześnie, zanim objawy się nasilą. Są również i takie maluchy, które przy gorączce 38,5°C czują się stosunkowo dobrze.
Kiedy gorączka u niemowlaka jest niebezpieczna?
Gorączka może występować u dzieci z różnych powodów – zarówno podczas zwykłego przeziębienia, jak i jako objaw poważnego schorzenia, mogącego stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia malucha. Każda gorączka powyżej 38,5°C u niemowlęcia powinna zatem zostać zgłoszona lekarzowi. Do specjalisty należy się również udać, jeśli podawane środki przeciwgorączkowe nie działają lub jeśli gorączce towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak silne bóle głowy lub sztywność karku. Symptomy te mogą świadczyć o zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Powodem do niepokoju bywają też zaburzenia widzenia oraz nadmierna senność i odmawianie przyjmowania płynów. Wskazaniem do wizyty u lekarza jest również towarzysząca gorączce wysypka.
Kiedy udać się do szpitala w przypadku gorączki u dziecka? Wysoka temperatura może wywołać u malucha drgawki gorączkowe, które przypominają atak padaczki. Dziecko z drgawkami gorączkowymi drży, pręży się, sztywnieje, a nawet może stracić przytomność. Należy być wówczas przy nim i jak najszybciej wezwać pogotowie lub na własną rękę udać się do szpitala. Problem stanowić może też długo utrzymująca się gorączka u dziecka. Jeśli gorączka utrzymuje się dłużej niż 5 dni lub maluch nie reaguje na podawane leki przeciwgorączkowe, wizyta w szpitalu również może się okazać konieczna.
Jak zbić gorączkę u niemowlaka?
Co stosować na gorączkę u niemowlaka? Sprawdzić się mogą leki przeciwgorączkowe dla dzieci. Najczęściej podaje się im ibuprofen, który działa przeciwgorączkowo, przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie, a także paracetamol, który ma właściwości przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Leki można podawać w postaci syropów lub czopków. Dawka leku powinna być odpowiednio dobrana do masy ciała dziecka. Przy podawaniu medykamentów należy pamiętać, by trzymać się ściśle zaleceń lekarza – zarówno jeśli chodzi o dawkowanie, jak i częstotliwość podawania danego leku.
Jak zbić temperaturę u dziecka w inny sposób? Sprawdzić się mogą również chłodne okłady lub kąpiele w chłodnej wodzie. Należy jednak pilnować, aby jej temperatura nie była zbyt niska, ponieważ wówczas mogłoby dojść do szoku termicznego. Pomocne jest także podawanie maluchowi większej ilości płynów do picia, ponieważ przy gorączce wzrasta ryzyko odwodnienia.
Bibliografia:
- Radzikowski A., Postępowanie przeciwgorączkowe w: Grygalewicz J. [red.], Gorączka u dzieci. Biblioteka Pediatry. Tom 51, Warszawa 2008.
- Nowicka-Zuchowska A., Zuchowski A., Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci, „Lek w Polsce” 2019.
- Grygalewicz J., Gorączka u dzieci, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.
- Lennecke K., Hagel K., Przondziono K., Filipek B., Orłowska A., Smolińska M., Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób, MedPharm Polska, Wrocław 2018.
- Avner R.J., Ostra gorączka, „Pediatria po Dyplomie” 2009.
- Hahn J., Skoczyńska A., Starczewska A., Choroby wewnętrzne. Checklist, MedPharm Polska, Wrocław 2015.
- Leach O., Van Boxel G., Choroby wewnętrzne. Crash Course, Edra Urban & Partner, Wrocław 2019.
Polecamy: