Antyoksydanty
Wiele osób zastanawia się, czym są antyoksydanty i co to znaczy, że dana substancja wykazuje działanie antyoksydacyjne?
W powszechnym rozumieniu antyoksydanty to związki chemiczne, które neutralizują wolne rodniki, chroniąc organizm przed ich szkodliwymi skutkami.
Wolne rodniki to cząsteczki, które powstają w naszym organizmie w wyniku procesów metabolicznych lub są wprowadzane z zewnątrz, np. w wyniku narażenia na promieniowanie UV, zanieczyszczenia środowiska, palenie papierosów czy w efekcie diety bogatej w tłuszcze. Wolne rodniki są bardzo reaktywne i mogą uszkadzać komórki i tkanki organizmu, co przyczynia się do rozwoju wielu chorób, w tym chorób serca, chorób nowotworowych i chorób neurodegeneracyjnych.
Najważniejsze antyoksydanty
Przykłady antyoksydantów to witamina C, witamina E, beta-karoten, selen, flawonoidy, katechiny i resweratrol. Część z nich (jak na przykład witamina E, beta-karoten czy niektóre Flawonoidy) to antyoksydanty lipofilne – dobrze rozpuszczają się w tłuszczach i olejach, które doskonale chronią je przed utlenianiem. Jest to szczególnie ważne w przypadku produktów spożywczych, które zawierają duże ilości tłuszczów, takich jak mięso, sery, oleje roślinne czy orzechy.
Oto krótka charakterystyka najważniejszych antyoksydantów:
-
Witamina C: Jest to silny antyoksydant, który pomaga w usuwaniu wolnych rodników z organizmu. Witamina C jest niezbędna do produkcji kolagenu, który jest konieczny do prawidłowego funkcjonowania skóry, naczyń krwionośnych, chrząstki i kości. Witamina C jest obecna w wielu owocach i warzywach, w tym w cytrusach, kiwi, truskawkach, papryce, szpinaku i brokułach.
-
Witamina E: Jest to antyoksydant rozpuszczalny w tłuszczach, który jest częścią procesu ochrony komórki przed stresem oksydacyjnym, który prowadzi do jej degeneracji lub obumarcia. Witamina E jest szczególnie ważna dla zdrowia skóry, oczu i układu odpornościowego. Witamina E występuje w orzechach, nasionach, oliwie z oliwek, oleju słonecznikowym i awokado.
-
Beta-karoten: Jest to związek, który organizm może przekształcić w witaminę A. Beta-karoten jest silnym antyoksydantem, który pomaga w ochronie przed uszkodzeniem komórek i zmniejszeniu ryzyka chorób serca i raka. Beta-karoten występuje w pomarańczowych i czerwonych owocach i warzywach, takich jak marchew, dynia, papryka i słodka ziemniak.
-
Selen: Jest to pierwiastek śladowy, który jest ważny dla zdrowia układu odpornościowego i tarczycy. Selen działa jako antyoksydant, pomagając w ochronie komórek przed uszkodzeniem przez wolne rodniki. Selen występuje w rybach, mięsie, jajach, orzechach brazylijskich i nasionach słonecznika.
-
Katechiny to grupa związków fenolowych, które występują głównie w herbacie zielonej. Mają one właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu mogą chronić organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. W badaniach naukowych wykazano, że katechiny mogą również wpływać korzystnie na układ sercowo-naczyniowy i układ nerwowy.
-
Flawonoidy to grupa związków fenolowych, które występują w wielu roślinach, takich jak owoce, warzywa, herbatki ziołowe, a także w kawie i winie. Mają one silne właściwości przeciwutleniające, dzięki czemu mogą chronić organizm przed stresem oksydacyjnym. Flawonoidy wykazują również działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i przeciwwirusowe, a ich regularne spożywanie może wpłynąć korzystnie na zdrowie serca, układu krwionośnego i układu nerwowego.
Zdrowa dieta i suplementacja – sposób na pozyskiwanie antyoksydantów
Warto pamiętać o tym, że przeciwutleniacze znajdziemy w zbilansowanej diecie bogatej w witaminy i wymienione składniki odżywcze. Antyoksydanty w diecie można pozyskać z wielu naturalnych źródeł, takich jak owoce jagodowe, warzywa liściaste, owoce cytrusowe, orzechy, czerwone owoce, warzywa korzeniowe, zielona herbata, kawa czerwone wino.
Popularnym sposobem dostarczania do organizmu tych cennych składników jest stosowanie suplementów diety. Suplementy z antyoksydantami mogą zawierać różne rodzaje przeciwutleniaczy, takie jak witamina C, witamina E, beta-karoten, selen, koenzym Q10, resweratrol, polifenole z zielonej herbaty czy ekstrakt z pestek winogron. Najpopularniejszymi, bogatymi w te związki preparatami są antyoksydanty w tabletkach zawierające Spirulinę, Algi Chlorellę, wyciągi roślinne z młodego jęczmienia oraz czystka.
Skóra a antyoksydanty
Szeroko stosowane są też antyoksydanty w kosmetykach, także ze względu na swoje właściwości ochronne przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Wolne rodniki mogą uszkadzać komórki skóry, powodując m.in. przedwczesne starzenie się skóry, a także zwiększać ryzyko chorób skórnych, takich jak trądzik, łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry.
W zależności od rodzaju zastosowanego antyoksydantu, kosmetyki te mogą działać na różne sposoby, np. hamować proces utleniania lipidów, chronić DNA przed uszkodzeniem czy zapobiegać uszkodzeniom białek skóry.
Antyoksydanty stosowane w kosmetykach to m.in. witamina C, witamina E, koenzym Q10, resweratrol czy polifenole z zielonej herbaty. Mogą być one zawarte w różnego rodzaju preparatach, takich jak kremy nawilżające, kremy przeciwzmarszczkowe, toniki, maseczki czy sera.
W kosmetykach antyoksydanty często występują w połączeniu z innymi składnikami o działaniu pielęgnacyjnym, takimi jak kwas hialuronowy czy retinol. Dzięki temu składniki te wzajemnie się uzupełniają, zapewniając kompleksową ochronę skóry przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych i przeciwdziałając procesom starzenia się skóry.
Warto pamiętać, że stosowanie suplementów czy kosmetyków z antyoksydantami nie zastąpi zdrowego stylu życia, który jest kluczowy dla zachowania zdrowia, dobrej kondycji oraz pięknej skóry. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna oraz unikanie palenia i nadmiernego spożycia alkoholu to podstawowe zasady, które pomogą utrzymać organizm w dobrej kondycji.