Czym jest alergia?
Alergia to nadmierna, patologiczna reakcja układu odpornościowego na czynnik – alergen, który dla zdrowej osoby jest nieszkodliwy. Jest to choroba cywilizacyjna, dotykająca około 30–40% populacji. W Polsce na alergię cierpi około 12 milionów osób. Za większość objawów związanych z alergią odpowiada histamina, która jest uwalniana w wyniku kontaktu organizmu z alergenem.
Alergia może objawiać się na różne sposoby i dotyczyć różnych narządów. Najczęściej występują:
- alergia pokarmowa – np. na orzechy, mleko, jajka,
- alergia wziewna – np. na pyłki roślin, roztocza kurzu, sierść zwierząt,
- alergia kontaktowa – np. na lateks, metale (nikiel), składniki kosmetyków,
- alergia na leki – np. na antybiotyki, aspirynę.
Leki przeciwalergiczne hamują działanie substancji odpowiedzialnych za rozwój reakcji alergicznych, łagodząc objawy i poprawiając komfort życia pacjentów.
Tabletki na alergię bez recepty
Lekami najszerzej stosowanymi w leczeniu alergii są leki przeciwhistaminowe, inaczej antagonisty receptora H1. Blokują one szereg objawów wywołanych przez histaminę - jeden z głównych mediatorów reakcji alergicznej. Do tych objawów należą:
- zwiększone wydzielania śluzu przez błony śluzowe, co objawia się katarem i łzawieniem oczu,
- zwiększona przepuszczalność naczyń i ich rozszerzenie, powodujące zaczerwienienie, obrzęki i bąble,
- skurcz oskrzeli, prowadzący do duszności,
- drażnienie zakończeń nerwowych, skutkujące świądem i bólem.
Dobry lek na alergię bez recepty powinien działać skutecznie i długo, nie dawać działań niepożądanych i być wygodny w dawkowaniu. Leki na alergię dostępne bez recepty należą do II i III generacji leków przeciwhistaminowych. Ich zaletą, w porównaniu z lekami I generacji, jest dużo mniejszy wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Dzięki temu rzadziej powodują działanie niepożądane w postaci senności i nadmiernego uspokojenia. Dodatkowo charakteryzują się dłuższym czasem działania, nawet do 24 godzin, co pozwala na ich stosowanie raz na dobę.
Tabletki na uczulenie bez recepty są wskazane w leczeniu alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa i oczu oraz w łagodzeniu objawów pokrzywki. Leki przeciwhistaminowe bez recepty zawierać będą w składzie jedną z poniższych substancji:
- cetyryzynę
- dorośli i dzieci powyżej 12. roku życia powinni stosować 10 mg raz na dobę.
- dzieci w wieku 6–11 lat stosują 5 mg dwa razy na dobę.
- dla dzieci powyżej 2. roku życia dostępne są krople (na receptę) lub syrop, zalecane dawkowanie to 2,5 cetyryzyny mg dwa razy na dobę.
- lewocetyryzynę, stosowaną powyżej 6. roku życia w dawce 5 mg raz na dobę,
- loratadynę, leki bez recepty przeznaczone są dla dzieci powyżej 6. roku życia (o masie ciała powyżej 30 kg) oraz dorosłych, zalecane dawkowanie to 10 mg raz na dobę.
- desloratadynę, z zalecanym dawkowaniem:
- dorośli i dzieci powyżej 12. roku życia – 5 mg raz na dobę.
- dzieci powyżej 6. roku życia – 2,5 mg raz na dobę.
- dla dzieci powyżej 2. roku życia lek na alergię bez recepty zawierający desloratadyną dostępny jest w postaci roztworu doustnego, podawanego w dawce 2,5 ml (1,25 mg desloratadyny) raz na dobę.
- bilastynę,
- Stosowana u dzieci powyżej 12. roku życia oraz dorosłych – 20 mg raz na dobę.
- Leki zawierające bilastynę należy przyjmować godzinę przed lub dwie godziny po posiłku.
- feksofenadynę, w dawce 120 mg do stosowania raz na dobę u pacjentów powyżej 12. roku życia.
Alergiczne zapalenie spojówek
Alergiczne zapalenie spojówek może dotyczyć nawet 45 % populacji i najczęściej towarzyszy innym chorobom alergicznym. Do jego charakterystycznych objawów należą świąd, łzawienie i zaczerwienienie oczu oraz obrzęk powiek. W leczeniu można stosować działające miejscowo krople do oczu, zarówno samodzielnie, jak i w połączeniu z doustnymi lekami przeciwalergicznymi. Leki bez recepty na alergiczne zapalenie spojówek zawierają następujące substancje czynne:
- ketotifen – lek przeciwhistaminowy I generacji. Krople do oczu z ketotifenem zaleca się stosować 2 razy na dobę u pacjentów powyżej 3. roku życia.
- azelastynę, lek przeciwhistaminowy II generacji. Krople z azelastyną można stosować od 4. roku życia, podając 2 razy dziennie.
- olopatadynę – dostępna bez recepty dla dorosłych. Stosuje się 1 kroplę do worka spojówkowego 2 razy dziennie, zachowując 8-godzinny odstęp między dawkami.
- kromoglikan sodowy – lek należący do grupy kromonów, o innym mechanizmie działania niż leki przeciwhistaminowe. Kromoglikan sodowy działa przeciwalergicznie przez stabilizację błony komórkowej mastocytów, hamując ich rozpad zapobiega uwalnianiu histaminy i innych mediatorów reakcji zapalnej. Ze względu na mechanizm działania jest lekiem stosowanym w profilaktyce, nie jest skuteczny w momencie, kiedy histamina została już uwolniona.
- Krople z kromoglikanem sodowym można stosować od 4. roku życia, wymagają aplikacji 4 razy dziennie.
- Leki przeciwalergiczne bez recepty zawierające kromoglikan sodowy są bezpieczne do długotrwałego stosowania, najlepiej rozpocząć terapię tydzień przed kontaktem z alergenem i kontynuować przez cały okres narażenia.
- Mogą być stosowane w ciąży i podczas karmienia piersią.
Alergiczny nieżyt nosa
Alergiczny nieżyt nosa (katar sienny) to stan zapalny błony śluzowej nosa wywołany reakcją immunologiczną na alergen. Objawia się wodnistym, cieknącym katarem, częstym kichaniem (tzw. salwy kichania), świądem oraz uczuciem niedrożności nosa. Co na alergiczny nieżyt nosa można zastosować bez recepty? W leczeniu, oprócz doustnych leków przeciwalergicznych, można wykorzystać krople i aerozole do nosa zawierające:
- mometazon – glikokortykosteroid o działaniu przeciwzapalnym, przeciwalergicznym i przeciwświądowym. Podany miejscowo obkurcza naczynia krwionośne, zmniejszając wodnisty wysięk, obrzęk i uczucie zatkanego nosa. Leki na alergię bez recepty zawierające furoinian mometazonu są przeznaczone dla dorosłych pacjentów (od 18. roku życia) i stosuje się je raz dziennie, 1–2 dawki do każdego otworu nosowego. Na receptę dostępne są także preparaty dla dzieci powyżej 3. roku życia.
- mepyramina – lek przeciwhistaminowy I generacji, występujący w aerozolach donosowych w połączeniu z fenylefryną. Preparaty te działają przeciwalergicznie, przeciwświądowo i osuszająco na błonę śluzową. Można je stosować u pacjentów powyżej 6. roku życia, nie częściej niż 5 razy na dobę i nie dłużej niż 3 dni.
- kromoglikan sodowy – w postaci aerozolu donosowego może być stosowany od 3. roku życia w dawce 1 aplikacja do każdego otworu nosowego 4–6 razy dziennie. Podobnie jak krople do oczu, aerozole donosowe z kromoglikanem sodu działają profilaktycznie, dlatego powinny być stosowany przed kontaktem z alergenem. Nie przerywają istniejącej już reakcji alergicznej.
W leczeniu alergicznego nieżytu nosa można dodatkowo zastosować leki obkurczające naczynia krwionośne w postaci kropli lub aerozolu do nosa, zawierające np. ksylometazolinę, oksymetazolinę lub fenylefrynę. Preparaty te skutecznie udrażniają przewody nosowe, jednak ich działanie jest krótkotrwałe. Nie powinny być stosowane dłużej niż 7–10 dni, ponieważ mogą prowadzić do spadku wrażliwości na lek, przewlekłego obrzęku błony śluzowej i polekowego nieżytu nosa.
Najskuteczniejszymi lekami w leczeniu alergicznego nieżytu nosa są donosowe glikokortykosteroidy, dostępne bez recepty w postaci aerozolu z furoinianem mometazonu.
Pokrzywka
Pokrzywka alergiczna to reakcja skórna charakteryzująca się pojawieniem się na skórze swędzących bąbli, obrzękiem i zaczerwienieniem, przypominającymi zmiany powstające na skórze po kontakcie z pokrzywą (stąd nazwa). W leczeniu pokrzywki, oprócz doustnych leków antyhistaminowych, można bez recepty dostać preparat na skórę z zawierający dimetynden. Substancja ta wykazuje działanie przeciwalergiczne i przeciwświądowe, pomagając złagodzić dokuczliwe objawy skórne.
Co na alergię poza lekami na alergię?
Istnieje wiele metod niefarmakologicznych, które mogą pomóc w walce z objawami alergii. Najważniejsze jest zminimalizowanie narażenia na alergen. W tym celu osoby uczulone na pyłki roślin powinny śledzić kalendarze pyleń i ograniczyć przebywanie na zewnątrz w okresie najwyższego stężenia pyłków. W tym czasie zaleca się także unikanie wietrzenia mieszkania. Oczyszczacze powietrza i odkurzacze z filtrem HEPA skutecznie redukują ilość pyłków i alergenów w domu. Płukanie nosa roztworem wody morskiej pomoże usunąć alergeny z dróg nosowych, zmniejszy obrzęk błony śluzowej oraz złagodzi objawy zatkanego nosa. Pomocne może być też przemycie oczu roztworem soli fizjologicznej. Wspomagająco warto też zastosować krople do oczu i spray do nosa z ektoiną. Ektoina to naturalny związek organiczny odkryty w bakteriach przystosowanych do życia w ekstremalnych warunkach, takich jak pustynie czy słone jeziora. Działa ochronnie i nawilżająco, stabilizuje błony śluzowe, a także wykazuje właściwości łagodzące stany zapalne. Preparaty z ektoiną pomagają chronić błonę śluzową przed szkodliwym wpływem alergenów oraz wspierają jej regenerację. Wspomóc alergików mogą też suplementy diety zawierające kwercetynę lub olej z czarnuszki siewnej.
