Melisa lekarska: Jakie ma właściwości?
Melisa lekarska (Melissa officinalis L.) to niezwykle uznane i cenione zioło, które z pewnością znajduje się w niejednej domowej apteczce. Swoją ogromną popularność zawdzięcza właściwościom uspokajającym, odprężającym i ułatwiającym zasypianie w problemach z bezsennością na tle nerwowym. Posiada przyjemny, lekko cytrynowy aromat i delikatny miodowy posmak przywodzący na myśl orzeźwiający, letni poranek. Intensywny, cytrynowy zapach to zasługa cytralu.
Melisa jest byliną należącą do roślin z grupy jasnotowatych. Za rejony jej pierwotnego pochodzenia uznaje się Azję Zachodnią i Europę Południową. Jej wysokość potrafi sięgać nawet do 80-90 cm. Kwitnie od czerwca do września.
Substancje aktywne zawarte w melisie
Melisa lekarska stanowi bogactwo wartościowych składników, zawiera 0,05% olejku eterycznego, który składa się głównie z cytrolu, geraniolu, linalolu i ocymenu. Oprócz olejku lotnego jest także źródłem garbników, flawonoidów, triterpenów, goryczki, kwasu rozmarynowego, kwasu kawowego, kwasu chlorogenowego i glikozydów monoterpenowych.
Właściwości lecznicze melisy lekarskiej
Olejek eteryczny zawarty w melisie ma działanie przede wszystkim uspokajające, rozkurczowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Melisa znajduje swoje zastosowanie podczas dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak wzdęcia czy utrata łaknienia (pobudza wydzielanie soków żołądkowych, dzięki czemu wzmaga apetyt). Pomaga w rozkurczaniu mięśni gładkich jelit, a także w walce ze stresem i niepokojem. Wykorzystywana jest w trakcie leczenia opryszczki wargowej (Herpes Simplex), a to za sprawą kwasu betulinowego oraz kwasu rozmarynowego - który znajduje się między innymi w wyciągach wodnych tej rośliny. Pomagają one w leczeniu owrzodzeń i pęcherzy, wykazują działanie wirustatyczne i przeciwzapalne. Działanie przeciwgrzybicze melisa lekarska zawdzięcza między innymi zawartości α-kadynolu, geranialu czy neralu. Za działanie antybakteryjne odpowiadają natomiast: octan geranylu, kwas ursolowy czy cytronelol. Liście melisy stosuje się także zewnętrznie jako okłady przy trudno gojących się ranach, łagodzą stany zapalne po ukąszeniach owadów. Zioło można stosować jako dodatek do kąpieli.
Przygotowanie odwaru i naparu z melisy
Aby w prawidłowy sposób przygotować odwar z ziela melisy, należy łyżkę stołową surowca (od 1,5 do 4,0 g) zalać zimną lub letnią wodą, a następnie wymieszać i ogrzewać w temperaturze maksymalnie 90 stopni przez 30-45 minut (unikając wrzenia). Całość przed wypiciem należy przecedzić.
Przygotowanie naparu jest zdecydowanie mniej czasochłonne i wymaga mniejszego zaangażowania. 1 łyżkę suszonej melisy zalewamy wrzątkiem i odstawiamy na 10 minut - po tym czasie napar jest gotowy do spożycia.
Warto pamiętać, że zioło należy przechowywać w zacienionym miejscu z dala od wilgoci i promieni słonecznych. Najlepiej w szczelnie zamkniętym pojemniku.
Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania melisy?
Po melisę nie powinny sięgać dzieci i młodzież do 12 roku życia oraz osoby, które wykazują nadwrażliwość na substancję czynną – mogą wówczas wystąpić objawy o podłożu alergicznym (pokrzywka, wysypka, świąd, obrzęki, trudności z oddychaniem). Zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego stosowanie melisy u kobiety w ciąży powinno być przed zastosowaniem poprzedzone konsultacją lekarską. Melisa może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, dlatego należy zachować szczególną ostrożność podczas jej stosowania.
Preparaty z melisą w roli głównej
Zarówno w aptekach, jak i sklepach zielarskich możemy otrzymać melisę w postaci suszonego ziela (w wersji sypanej oraz w torebkach ekspresowych), tabletek powlekanych, kapsułek, płynów, syropów, olejków eterycznych do aromaterapii, a także ziołowych cukierków. Melisa jest również składnikiem wielu produktów złożonych takich jak Nervo Herbal. Melisa lekarska jest często dodatkiem balsamów i pomadek do ust z uwagi na jej dobroczynny wpływ podczas leczenia wirusa opryszczki typu 1 (HSV-1).
Melisa w kosmetykach
Na rynku dostępnych jest wiele kosmetyków z dodatkiem melisy, takich jak: mleczka do demakijażu, płyny micelarne, szampony czy kremy nawilżające na dzień i na noc. Wyciągi z melisy stosowane w kosmetykach mają działanie przede wszystkim regenerujące oraz łagodzące, mogą sprawdzić się u osób z cerą trądzikową. Szampony z melisą polecane są przede wszystkim dla włosów szybko przetłuszczających się, wspomagają także niwelowanie stanów zapalnych skóry głowy. Kilka kropli olejku eterycznego z melisy możemy wykorzystać także do masażu całego ciała - umożliwi nam on odprężenie i ułatwi relaks.
Melisa w kuchni?
Chociaż w Polsce melisa lekarska rzadko kiedy utożsamiana jest jako dodatek do dań, w południowej Francji wykorzystywana jest często w formie przyprawy do mięs, a także jako jeden ze składników marynat czy sosów. Melisę stosuje się również jako dodatek do lodów cytrynowych, twarogów, chłodnych napojów oraz jako uzupełnienie sałatek i surówek. Idealnie sprawdzi się jako składnik domowego, zielonego pesto. Warto włączyć ją do swojej diety i urozmaicać dzięki niej swoje codzienne dania.
Bibliografia:
- Wyk B., Wink M., Rośliny lecznicze świata. Ilustrowany przewodnik, Wydawnictwo MedPharm Polska, 2008, s. 204.
- Kuźnicka B., Dziak M., Zioła i ich stosowanie. Historia i współczesność, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1987, s. 110-111.
- Vocke G. Rośliny Lecznicze od A do Z, Wydawnictwo KDC, 2004, s. 66.
- Petrisor G., Motelica L. et al., Melissa officinalis: Composition, Pharmacological Effects and Derived Release Systems-A Review, Int J Mol Sci, 2022.
