Uporczywy katar, gęsta wydzielina z nosa, często ropna, ból głowy przy pochylaniu się to klasyczne objawy zapalenia zatok. Dolegliwościom tym towarzyszy często gorączka i kaszel.
Zatoki są zlokalizowane w obrębie czaszki. Odgrywają istotną rolę w nawilżaniu i ogrzewaniu wdychanego powietrza. Są one wysłane błoną śluzową i połączone z jamą nosową otworami nazywanymi ujściami zatok. Ich zatkanie oraz zaburzenia w wytwarzaniu i transporcie śluzu powstającego w zatokach i jamie nosowej powodują, że odczuwamy opisane powyżej objawy. Pierwotną przyczyną takich dolegliwości jest najczęściej stan zapalny.
Istotną rolę w leczeniu stanów zapalnych zatok odgrywają wyciągi z ziół. Zawierają one substancje uszczelniające naczynia, rozrzedzające wydzielinę i nawilżające błonę śluzową.
Flawonoidy
działają one uszczelniająco i wzmacniająco na ściany drobnych naczyń krwionośnych, dzięki czemu zmniejszają wysięk z błon śluzowych. Do najczęściej stosowanych flawonoidów należy rutozyd, zwany inaczej rutyną lub witaminą p. Występuje on w wielu preparatach na przeziębienie, często w połączeniu z witaminą c. Naturalnym źródłem tego flawonoidu są m.in. Kwiat bzu czarnego i ziele fiołka trójbarwnego.
Saponiny
po podaniu doustnym drażnią one błonę śluzową żołądka, powodując wydzielanie wodnistego śluzu w obrębie oskrzeli. Podobnie dzieje się w obrębie zatok i nosa. Sprzyja to upłynnieniu zalegającej w zatokach wydzieliny i ułatwia jej odpływ z zatok przynosowych. Do klasycznych surowców saponinowych stosowanych w chorobach układu oddechowego należą korzeń lukrecji, mydlnicy czy pierwiosnka.
Gorycze
znane są one co prawda głównie jako substancje pobudzające łaknienie (pobudzają wydzielanie soku żołądkowego), ale powodują także zwiększenie wydzielania wodnistego śluzu w obrębie górnych dróg oddechowych. Takie właściwości wykazuje m.in. korzeń goryczki.