Antykoncepcja sprawia, że ludzie mają coraz większy wpływ na świadome planowanie rodziny. Umożliwia ona regulowanie płodności i odpowiedzialne podejmowanie decyzji o posiadaniu potomstwa. Współczesna medycyna daje kobietom i mężczyznom wiele możliwości zabezpieczenia się przed niechcianą ciążą i planowania poczęcia. Rodzaje antykoncepcji można wybierać w zależności od potrzeb i preferencji.
METODY ANTYKONCEPCJI
Można podzielić na naturalne i sztuczne. Te pierwsze charakteryzują się brakiem wpływu na organizm kobiety oraz na jej gospodarkę hormonalną. Są jednak mało skuteczne. Do naturalnych metod antykoncepcji należą: metoda kalendarzowa, metoda termiczna, metoda obserwacji śluzu (metoda Billingsów), metoda objawowo-termiczna. Wśród metod sztucznych wyróżnia się: metody mechaniczne, metody chemiczne, antykoncepcję wewnątrzmaciczną oraz antykoncepcję hormonalną.
Metodę antykoncepcyjną należy dobierać indywidualnie, zgodnie z potrzebami i sytuacją życiową partnerów. Popularnym mechanicznym środkiem antykoncepcyjnym jest prezerwatywa – prosta w użyciu, łatwo dostępna, nieinwazyjna i niedroga. Chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Odpowiednia jest dla osób niemających stałego partnera bądź niemogących stosować innych metod antykoncepcji. Zdarzają się uczulenia na lateks. Firmy produkujące prezerwatywy, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, wypuściły na rynek prezerwatywy „LATEX FREE”, czyli bez lateksu.
Antykoncepcja hormonalna to jedna z najbardziej komfortowych metod zapobiegania ciąży. Istnieje jej wiele rodzajów: pigułki, plastry, zastrzyki, krążki dopochwowe. Jednak uwalniane hormony nie są obojętne dla organizmu kobiety. Ważna jest zatem pełna świadomość mechanizmu ich działania i skutków ich stosowania. Antykoncepcja hormonalna to odpowiednio dobrane dawki syntetycznych hormonów płciowych, które hamują w organizmie kobiety wydzielanie przez układ podwzgórze-przedni płat przysadki mózgowej gonadotropin (FSH i LH), co hamuje m.in. owulację.
PIGUŁKI ANTYKONCEPCYJNE
dzielimy na jedno- i dwuskładnikowe. Te pierwsze zawierają tylko gestagen. Minipigułki mogą być stosowane również przez kobiety karmiące. Mechanizm ich działania polega na zagęszczaniu śluzu i utrudnieniu plemnikom dotarcia do komórki jajowej. Minipigułkę należy zażywać codziennie, dokładnie o tej samej porze, bez 7-dniowej przerwy (w opakowaniu jest 28 tabletek). W przypadku pominięcia jednej lub kilku tabletek, a także opóźnienia w zażyciu tabletki powyżej 3 godzin, należy stosować dodatkowe zabezpieczenie przez 7 dni. Przyjmowanie preparatu można zacząć już 3 tygodnie po porodzie. Skuteczność jest mniejsza niż w przypadku zwykłych pigułek antykoncepcyjnych, wskaźnik Pearla wynosi około 3 (w przypadku tabletek dwuskładnikowych wskaźnik Pearla jest mniejszy niż 1). Oznacza to, że 3 na 1000 kobiet stosujących tę metodę zachodzi w ciążę, podczas gdy w przypadku zażywania tabletek dwuskładnikowych tylko 1 na 1000. Wadą tej metody jest fakt, że trzeba ją stosować z dokładnością co do godziny! Tabletka dwuskładnikowa zawiera dwa rodzaje hormonów – estrogen i progestagen. Jej stosowanie polega na doustnym przyjmowaniu pigułki codziennie przez 21 dni. Po skończeniu opakowania, które zawiera 21 tabletek, należy zrobić 7-dniową przerwę w ich połykaniu, a potem zacząć nowe opakowanie.
ISTNIEJĄ RÓŻNE RODZAJE TABLETEK ANTYKONCEPCYJNYCH DWUSKŁADNIKOWYCH:
Jednofazowa – najczęstsza (wszystkie pigułki mają taki sam skład, więc podczas ich zażywania nie jest ważna kolejność). Dwufazowa (są dwa rodzaje pigułek, kolejność zażywania jest bardzo ważna). Trójfazowa (są trzy rodzaje pigułek, kolejność zażywania jest bardzo ważna). Pierwszą tabletkę z pierwszego opakowania należy zażyć pierwszego dnia miesiączki. Trzeba zażyć 21 tabletek z opakowania codziennie o stałej porze. Potem należy zrobić 7 dni przerwy, podczas których zachowana jest skuteczność antykoncepcyjna. Podczas przerwy powinna wystąpić miesiączka. Po upływie 7 dni przerwy, należy rozpocząć nowe opakowanie, bez względu na to, czy krwawienie ustąpiło, czy nie. Po każdym opakowaniu robi się 7 dni przerwy. Nowe opakowanie, a także 7-dniowa przerwa zaczyna się zawsze tego samego dnia tygodnia.
ABY TABLETKA ANTYKONCEPCYJNA BYŁA SKUTECZNA,
konieczne jest jej regularne, codzienne przyjmowanie o stałej porze. Pominięcie jednej lub więcej tabletek może doprowadzić do niechcianej ciąży. Podobny skutek może mieć także rozpoczęcie zażywania tabletek w dniu innym niż pierwszy dzień miesiączki lub wydłużenie 7-dniowej przerwy w zażywaniu. Niektóre leki oraz wymioty i biegunka w czasie 3-4 godzin po zażyciu pigułki mogą powodować niską skuteczność metody. Tabletki antykoncepcyjne, tak samo jak pozostałe metody antykoncepcyjne, działają na cały organizm i mają takie same skutki uboczne. W przypadku wystąpienia dokuczliwych skutków ubocznych należy spróbować dobrać indywidualnie inne tabletki, a jeśli i to nie pomoże, warto poszukać innej metody antykoncepcyjnej. Kobieta, która chce zacząć stosowanie tabletek antykoncepcyjnych , musi udać się do ginekologa i poprosić o wypisanie recepty. Lekarz powinien podczas tej wizyty przeprowadzić szczegółową rozmowę, zbadać pacjentkę i wykonać badania na krzepliwość krwi. Jest to ważne, gdyż nie u wszystkich kobiet taka forma antykoncepcji jest wskazana!
DZIAŁANIE PLASTRÓW ANTYKONCEPCYJNYCH
polega na ciągłym uwalnianiu do organizmu hormonów z plastra przylepionego na gołą skórę. Ta droga podania leku, w przeciwieństwie do drogi doustnej, sprawia, że substancja wywiera mniejszy wpływ na wątrobę. W opakowaniu znajdują się trzy plastry. Każdy z nich zawiera dawkę hormonów wystarczającą na jeden tydzień. Stosuje się je przez trzy kolejne tygodnie. Potem należy zrobić tygodniową przerwę. Plastry są mniej skuteczne niż tabletki – ich wskaźnik Pearla wynosi 9. Plaster należy zmieniać zawsze w t
ym samym dniu tygodnia. Miejsca, w których można umieścić plaster, to: podbrzusze, górna, zewnętrzna część ramienia, pośladek, bark lub łopatka. Istnieją liczne korzyści ze stosowania plastrów antykoncepcyjnych. Zapewniają one stabilne stężenie hormonów we krwi. W przeciwieństwie do tabletek antykoncepcyjnych nie obciążają wątroby.
ANTYKONCEPCYJNY KRĄŻEK DOPOCHWOWY
ma postać niewielkiego, niewyczuwalnego przez kobietę lub jej partnera, krążka uwalniającego progestageny przez 21 dni. Krążek dopochwowy jest umieszczany w pochwie przez kobietę i usuwany po 21 dniach. Po ustąpieniu trwającego siedem dni krwawienia miesięcznego kobieta wkłada do pochwy nowy krążek (istotne jest, by nastąpiło to tego samego dnia tygodnia, co w poprzednim cyklu). Wskaźnik Pearla dla krążka to 6.
PIGUŁKA ANTYKONCEPCYJNA „PO”
to metoda awaryjna, jeśli wszystkie inne zawiodły i może być stosowana wyłącznie doraźnie. Powinna zostać zażyta do 72 godzin po niezabezpieczonym stosunku. Tabletka ma dwojaki mechanizm działania: jeśli stosunek bez zabezpieczenia miał miejsce przed owulacją, pigułka ją opóźni. Z pęcherzyka Graafa nie wydostanie się jajeczko, więc plemniki nie będą mogły go zapłodnić i zginą. Jeśli jajeczko już się wydostało z pęcherzyka Graafa, a w wyniku stosunku doszło do zapłodnienia i komórka dopiero rozpoczęła wędrówkę do macicy, to tabletka nie dopuści do kolejnych podziałów w tej komórce, zagęści śluz w macicy, co uniemożliwi dalsze przemieszczanie się jajeczka. Zapłodnione jajeczko wędruje do macicy 4-5 dni. Jeżeli doszło do zagnieżdżenia się jajeczka w macicy – z medycznego punktu widzenia to właśnie moment rozpoczęcia ciąży – tabletka„po” będzie sprzyjać jej utrzymaniu. Dlatego nie jest uznawana za wczesnoporonną. Obecnie pigułka dostępna jest bez recepty, ale może być wydana osobie po ukończeniu 15. roku życia. Ograniczenie to wynika z faktu, że poniżej tego wieku współżycie jest przestępstwem.
ANTYKONCEPCJA HORMONALNA – działania uboczne
Dostarczanie hormonów z zewnątrz może nieść za sobą objawy niepożądane. Najczęstsze to: bóle głowy, skłonność do niebezpiecznych zakrzepów, wzrost masy ciała, zatrzymywanie wody w organizmie – obrzęki, obniżenie nastroju – depresja, obniżenie libido, trądzik lub łojotok. Należy pamiętać, że jeśli objawy uboczne nie mijają po kilku miesiącach, należy poprosić lekarza o zmianę pigułek. Być może antykoncepcja hormonalna będzie w danym przypadku wykluczona. Z objawami ubocznymi można radzić sobie, przyjmując preparaty zmniejszające skłonność do zakrzepów, żylaków i pajączków. Dostępne są również środki usuwające nadmiar wody z organizmu, poprawiające libido i nastrój.
