Zatkane ucho – jak sobie z tym radzić?
Zatykające się uszy z reguły nie stanowią większego zagrożenia dla zdrowia. Z pewnością jest to jednak stan, który znacząco obniża komfort codziennego funkcjonowania. Pogorszenie słuchu, obrzęk czy ból ucha powinny skłonić nas do wizyty u specjalisty. Uczucie zatkania ucha to wbrew pozorom dolegliwość z którą pacjenci bardzo często zgłaszają się do gabinetów laryngologicznych - zapewne większość z nas miała okazję doświadczyć tej niekomfortowej sytuacji. W jaki sposób pozbyć się zatkanego ucha? Czy istnieją domowe sposoby na zatykające się uszy? Czy w każdym przypadku należy udać się do lekarza? Podpowiadamy.
Zatykające się uszy a gromadzenie woskowiny usznej
Z reguły problem zatykających się uszu dotyczy najczęściej osób, u których nagromadziła się nadprogramowa woskowina uszna. To naturalna substancja wytwarzana w przewodzie słuchowym, która spełnia wiele ważnych funkcji: chroni nasz kanał słuchowy przed rozwojem infekcji, pomaga usunąć zanieczyszczenia, takie jak kurz czy pyłki, a także nawilża i ochrania skórę we wnętrzu ucha. Problem zaczyna się w momencie nadmiernej produkcji woskowiny lub zaburzeniem naturalnych mechanizmów samooczyszczania przewodu słuchowego. Nadmiar woskowiny gromadzi się wówczas w przewodzie, jednocześnie go zatykając i utrudniając prawidłowe słyszenie. Do takiego stanu może przyczyniać się również nieprawidłowa higiena uszu bądź jej brak, zbyt gęsta i twarda konsystencja woskowiny, a także stosowanie popularnych patyczków higienicznych, które zamiast usuwać woskowinę, przesuwają ją do wnętrza ucha - w konsekwencji powstać może sporych rozmiarów czop woskowinowy, który najczęściej wymaga usunięcia poprzez płukanie uszu wykonane w gabinecie laryngologicznym. Jeśli nadmiar woskowiny nie zdążył jeszcze uformować się w korek woskowinowy o dużej objętości, zasadne może okazać się zastosowanie kropli do uszu pomagających usunąć zalegającą woskowinę, zawierają one najczęściej mieszaninę olejów, takich jak: olejek jojoba, olejek migdałowy czy oliwę z oliwek. Oleje zawarte w preparatach do czyszczenia uszu pomagają rozpuścić nagromadzoną woskowinę poprzez jej zmiękczenie, a także zapobiegają nadmiernemu gromadzeniu się korków woskowinowych w przewodzie słuchowym. Dodatkowo preparaty na zatykające się uszy nawilżają przewód słuchowy, łagodząc podrażnienia.
Zatkane ucho podczas przeziębienia
Przeziębienie i infekcje górnych dróg oddechowych przyczyniają się do obrzęku śluzówki nosa, który utrudnia przepływ powietrza i destabilizuje prawidłowy poziom ciśnienia w uchu. W dodatku, trąbka Eustachiusza bardzo łatwo ulega przyblokowaniu w trakcie nagromadzonego śluzu np. podczas kataru. W konsekwencji chory może zgłaszać problemy ze słuchem, uczucie obrzęku, kłucia, bólu czy rozpierania. W takim przypadku pomóc mogą preparaty udrażniające nos i zatoki zawierające w składzie substancje, takie jak ksylometazolina lub oksymetazolina oraz środki przeciwbólowe i przeciwzapalne z grupy NLPZ. Zwykle uczucie zatkanego ucha mija w ciągu kilku dni po zaprzestaniu procesu chorobowego w organizmie. Jeśli dyskomfort utrzymuje się przez ponad tydzień po wyleczeniu pierwotnej infekcji, konieczna może okazać się wizyta u lekarza.
Woda w uchu
Zatykające się uszy mogą być także powikłaniem po niedawnej wizycie na basenie, jest to jednak dość powszechne zjawisko. Nadmiar wody może powodować uczucie wilgoci, pełności i rozpierania. Należy pamiętać, aby bezpośrednio po pływaniu wysuszyć uszy, gdyż wilgotne środowisko stanowi idealne podłoże do rozwoju infekcji grzybiczych czy bakteryjnych. Aby usunąć resztki wody z ucha najlepiej użyć w tym celu suszarki lub delikatnej chusteczki higienicznej. Można także przechylić głowę delikatnie pociągając płatek ucha, aby pomóc grawitacji pozbyć się wody na zewnątrz.
Zatykające się uszy a zmiany ciśnienia atmosferycznego
Zatkane uszy podczas zmiany ciśnienia atmosferycznego to wynik niezdolności trąbki Eustachiusza (połączenia między uchem środkowym a gardłem) do wyrównania ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej w nagłych sytuacjach wiążących się ze zmianą ciśnienia. Problem ten pojawia się niezwykle często w trakcie podróży samolotem lub podczas nurkowania. W normalnych warunkach trąbka Eustachiusza pozwala wyrównać ciśnienie, otwierając się i zamykając, aby usprawnić przepływ powietrza. Kiedy ciśnienie na zewnątrz gwałtownie wzrasta lub maleje, aparat uszny nie jest w stanie wyrównać ciśnienia w odpowiednio szybkim tempie. Zatykającym się uszom mogą towarzyszyć również takie objawy, jak zawroty głowy czy szumy uszne. Aby przywrócić prawidłowe ciśnienie w uchu możesz spróbować jednej z kilku podstawowych metod: przełykanie i ziewanie, żucie gumy czy zastosowanie próby Valsalvy.
Czym jest Manewr Valsalvy? W jaki sposób pomaga odetkać zatykające się uszy?
Manewr Valsalvy polega na wydmuchiwaniu powietrza przez uprzednio zatkane nozdrza i zamknięte usta. Niniejsza technika zyskała uznanie już w XVIII wieku i w naturalny sposób pomaga wyrównać ciśnienie. Jak wykonać ją w prawidłowy sposób?
- Usiądź lub stań w wygodnej pozycji
- Weź głęboki wdech przez usta
- Zaciśnij skrzydełka nosa palcami, aby uniemożliwić wydostanie się powietrza na zewnątrz
- Zamknij usta
- Zacznij wydmuchiwać powietrze przez około 5-10 sekund (przy jednocześnie zaciśniętych skrzydełkach nosa i zamkniętych ustach)
- Powtórz czynność kilkukrotnie
- Pamiętaj, aby nie wydmuchiwać powietrza zbyt mocno i intensywnie, gdyż może to uszkodzić błonę bębenkową.
Czy istnieją przeciwwskazania do wykonania próby Valsalvy?
Tak. Chociaż procedura jest nieskomplikowana i często przynosi ulgę oraz oczekiwane rezultaty, niestety nie każdy powinien wykonywać ją na własną rękę. Przeciwwskazania do wykonania próby Valsalvy to między innymi:
- zaburzenia ciśnienia krwi
- niedawno przebyty zabieg okulistyczny
- tętniak aorty
- zaburzenia krążenia mózgowego
- przebyty zawał serca
- udar mózgu
- żylaki przełyku
- dławica piersiowa
Przed wypróbowaniem powyższej metody warto skonsultować się ze specjalistą, który potwierdzi bądź wykluczy ewentualne przeciwwskazania.
Pozostałe przyczyny zatkanego ucha
Oprócz wyżej wymienionych możliwości, istnieje wiele przyczyn, które mogą powodować zatkanie ucha, możemy do nich zaliczyć:
- świecowanie uszu - to jedna z alternatywnych metod czyszczenia uszu, która wzbudza sporo kontrowersji. Nieumiejętnie przeprowadzony zabieg może prowadzić do szeregu komplikacji. Wosk ze świecy może przedostać się do ucha powodując jego zatkanie oraz poparzenie, ciepło świecy może podrażnić delikatną skórę, a jej niewłaściwe użycie może nawet uszkodzić błonę bębenkową. Świecowanie uszu nie jest zalecanym sposobem na pozbycie się nadmiaru woskowiny usznej.
- ciało obce w przewodzie słuchowym - to problem szczególnie młodszych pacjentów, każdy przedmiot, który znalazł się w uchu naszego dziecka powinien być usunięty w gabinecie lekarskim. Samodzielna próba usunięcia ciała obcego np. przy pomocy pęsety może spowodować przesunięcie go w głąb ucha.
- urazy akustyczne - występują u osób narażonych na hałas przekraczający 130 dB np. w trakcie koncertów czy niespodziewanej eksplozji. Narażenie na tak wysoki hałas może być przyczyną nie tylko zatkanych uszu, lecz także odwracalnej lub nieodwracalnej utraty słuchu.
Zatykające się uszy - zapobieganie
Istnieje kilka sposobów, które mogą zmniejszyć ryzyko problemu zatykających się uszu w przyszłości, należą do nich:
- nawilżanie nosa
- prawidłowa higiena i czyszczenie uszu
- unikanie dymu i alergenów
- ochrona przed nadmiarem wody w kanale słuchowym
- regularne wizyty u laryngologa
- zadbanie o odporność i unikanie infekcji górnych dróg oddechowych
Bibliografia:
- Olszewski J., Otorynolaryngologia. Podręcznik dla studentów kierunku lekarskiego i lekarsko-dentystycznego. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2022.
- Jurkiewicz D., Szyfter W., Niemczyk K., Składzień J., Stankiewicz Cz., Otolaryngologia Kliniczna, Tom I, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2014.