Zapalenie gardła - przyczyny, objawy i metody leczenia
Spożywanie posiłków stanowi problem, a Ty odczuwasz nieustanny ból i pieczenie gardła podczas przełykania? To znak, że prawdopodobnie doszło do rozwoju infekcji - sprawdź, w jaki sposób możesz poradzić sobie z zapaleniem gardła i uwolnić się od nieprzyjemnych dolegliwości.
Zapalenie gardła - co jest przyczyną?
Wbrew powszechnej opinii, najczęstszą przyczyną bólu gardła stanowią infekcje wirusowe, a nie bakteryjne. Odpowiadają one nawet za 80 - 90% wszystkich przypadków bólu i zapalenia gardła. Dolegliwości wywołują zazwyczaj adenowirusy, rhinowirusy, koronawirusy, wirusy grypy czy paragrypy. Przekrwienie tylnej ściany gardła i obrzęk łuków podniebiennych to najczęściej towarzyszące objawy wirusowemu zapaleniu gardła. Chorobę sygnalizuje także ból podczas przełykania, chrypka, niewielka gorączka, a także katar i niekiedy kaszel. Warto zwrócić uwagę na fakt, że infekcje wirusowe mają zazwyczaj lżejszy przebieg niż infekcje bakteryjne.
Bakteryjne zapalenie gardła zaczyna się dość gwałtownie, oprócz przekrwienia i obrzęku towarzyszy mu często wysoka gorączka, nieświeży oddech, powiększone węzły chłonne oraz nalot na ścianie gardła i języku. Chory czuje się bardzo osłabiony, a dodatkowo może zmagać się z nudnościami i bólami brzucha. Za prawie 90% przypadków zapalenia gardła na tle bakteryjnym odpowiada Streptococcus pyogenes. Bakteryjne zapalenie gardła może być spowodowane w rzadszych przypadkach także przez Streptococcus agalactiae, Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Chlamydia pneumoniae, Mycoplasma, Moraxella catarrhalis, Neisseria gonorrhoeae, Serratia marcescens czy Corynebacterium diphteriae.
Grzybicze zapalenie gardła
Chociaż wirusowe i bakteryjne zapalenie gardła zdarza się najczęściej, nie należy zapominać, że w rzadkich przypadkach ból gardła może być związany z obecnością infekcji grzybiczej. Grzybicze zapalenie gardła jest zwykle spowodowane obecnością drożdżaków (najczęściej Candida Albicans) a niebagatelny wpływ na ten stan ma obniżona odporność organizmu oraz dieta bogata w węglowodany i cukier. Zapalenie gardła na tle grzybiczym charakteryzuje się szeregiem specyficznych objawów, do których należą między innymi:
- zaczerwienienie błony śluzowej gardła
- biały nalot na języku i błonach śluzowych, który przypomina wyglądem zsiadłe mleko - można go zetrzeć np. szczoteczką do zębów
- ból gardła podczas przełykania
- stan podgorączkowy
- osłabienie organizmu i zmniejszony apetyt
- niekiedy ropa w okolicach migdałków - najczęściej, gdy zakażenie przybrało już postać przewlekłą
W leczeniu grzybiczego zapalenia gardła stosuje się leki przeciwgrzybicze - zazwyczaj nystatynę i flukonazol, poleca się również stosowanie płukanek i preparatów z zawartością chlorheksydyny bądź płukanie jamy ustnej i gardła roztworem nadmanganianu potasu.
Profilaktyka grzybiczego zapalenia gardła - co zrobić, aby zminimalizować ryzyko?
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia grzybicy gardła należy zwrócić uwagę na swój dotychczasowy styl życia. Co możemy zrobić? Przede wszystkim:
- ograniczyć lub całkowicie zrezygnować ze stosowania popularnych używek (alkohol, papierosy) - obniżają one naszą odporność, podrażniają błonę śluzową jamy ustnej, gardła i przełyku. Alkohol bogaty jest także w cukry, co zwiększa ryzyko infekcji
- modyfikacja diety bogatej w węglowodany, cukier, produkty mączne - ich nadmiar sprzyja rozwojowi grzybów i drożdżaków. Niestety dzisiejsza dieta daleka jest od doskonałości, gotowe produkty i przetworzone jedzenie stanowią idealną pożywkę dla nieproszonych gości, a przy okazji osłabiają naszą odporność i są przyczyną przewlekłego zmęczenia
- podniesienie odporności organizmu - produkty, takie jak: miód, czosnek, olej lniany, olej z wiesiołka, tran, olej z wątroby rekina, kiszonki, imbir, cytryna, soki warzywne, jeżówka purpurowa, aloes, czystek i bez czarny wspierają działanie układu immunologicznego, a jego prawidłowa praca zapewnia nam dobrą odporność. W kontekście wspierania odporności nie należy zapominać także o prawidłowej higienie snu, aktywności fizycznej oraz odpoczynku.
Jak leczyć wirusowe i bakteryjne zapalenie gardła?
Wirusowe zapalenie gardła poddaje się zazwyczaj leczeniu domowemu, najczęściej stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwgorączkowe. Skuteczne okazują się leki i preparaty z dichlorowodorkiem oktenidyny. Pomocne są także preparaty zwiększające wydzielanie śliny - dzięki czemu wspomagają one działanie przeciwzapalne. Stosuje się również leki działające objawowo i miejscowo, które znieczulają błonę śluzową gardła, dzięki czemu zmniejszają ból i dyskomfort - należą do nich np. lidokaina, benzokaina czy flurbiprofen, który posiada także działanie przeciwzapalnie.
W przypadku infekcji bakteryjnej bardzo ważne jest wykonanie wymazu z gardła wraz z antybiogramem, umożliwi to lekarzowi dobranie odpowiedniego preparatu oraz zidentyfikowanie bakterii, które spowodowały zapalenie gardła. Zapalenie gardła tego typu jest zazwyczaj leczone antybiotykiem, w lżejszych przypadkach można zastosować preparaty z zawartością chlorheksydyny, a także tabletki w skład których wchodzi amylometakrezol, chlorek cetylpirydyniowy czy chlorchinaldol.
Należy pamiętać, aby po zastosowaniu preparatu leczniczego nie spożywać posiłków oraz nie pić przez przynajmniej 30 minut - pozwoli to na optymalne działanie i prawidłowe rozprowadzenie substancji leczniczej.
A może to refluks?
Problemy z pieczeniem w gardle i stanem zapalnym mogą mieć podłoże nie tylko infekcyjne - nierzadko chorzy cierpiący na refluks żołądkowy również skarżą się na pieczenie i zaczerwienienie gardła oraz trudności z przełykaniem. Dzieje się tak wówczas, kiedy kwasy żołądkowe i niestrawiona treść pokarmowa zostaje zarzucana do przełyku. W przypadku stwierdzonego refluksu stosuje się leki doraźnie zobojętniające soki żołądkowe oraz inhibitory pompy protonowej (IPP). Bardzo istotna okazuje się również dieta i styl życia, należy unikać alkoholu, papierosów, kwaśnych, pikantnych i smażonych potraw, słonych przekąsek, słodyczy i napojów gazowanych. W leczeniu pomocniczym przydatne okażą się także preparaty na bazie porostu islandzkiego, które dzięki działaniu powlekającemu, minimalizują nieprzyjemne dolegliwości.
Czy zapaleniu gardła można zapobiec?
Wirusy rozprzestrzeniają się za pomocą drogi kropelkowej, dlatego najważniejsze okazuje się unikanie ekspozycji na kontakt z osobami zarażonymi oraz częste mycie rąk - zwłaszcza przed przystąpieniem do posiłku. Warto także zrezygnować z używek, które podrażniają gardło i błony śluzowe, a także zadbać o ogólne wzmocnienie odporności.
Domowe sposoby na bolące gardło
Naturalne i domowe sposoby nierzadko okazują się skutecznym wsparciem w trakcie leczenia infekcji gardła. Oprócz tradycyjnego płukania bolącego gardła wodą z dodatkiem szczypty soli, można zastosować również płukanki z naparu rumianku bądź szałwii. Dobrym działaniem antyseptycznym odznacza się również napar z tymianku bądź oregano. W trakcie leczenia należy spożywać zwiększone ilości płynów, aby regularnie nawilżać błonę śluzową gardła, wspomoże to jej regenerację. Chorzy chętnie sięgają także po ciepłe mleko z dodatkiem miodu i czosnku, sok malinowy czy sok z aronii.
Bibliografia:
- Krüger K, Töpfner N, Berner R et al., Clinical Practice Guideline: Sore Throat, Dtsch Arztebl Int, 2021.
- Gowin E., Horst-Sikorska H., Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku - czy to możliwe?, „Farmacja Współczesna” 2012, nr 83-89 (5).
