Zadaniem układu pokarmowego jest pobieranie pokarmu i wody, trawienie oraz przyswajanie substancji odżywczych niezbędnych do wzrostu i funkcjonowania organizmu człowieka. Układ pokarmowy składa się z jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego i jelita grubego oraz dwóch gruczołów: wątroby i trzustki.
W jamie ustnej następuje rozdrabnianie pokarmów, zmieszanie ich ze śliną zawierającą enzym ptialinę i przygotowanie do dalszego trawienia. Nie bez znaczenia jest tutaj stan naszych zębów i dziąseł. Braki w uzębieniu powodują niedokładne rozdrobnienie pokarmów, co zwiększa znacząco ryzyko niestrawności... Gardło i przełyk nie biorą udziału w trawieniu i wchłanianiu – łączą one jamę ustną z kolejnym istotnym fragmentem układu pokarmowego, jakim jest żołądek. To właśnie w nim odbywa się trawienie wszystkich zjedzonych przez nas pokarmów. Gruczoły żołądkowe wydzielają kwas solny i enzym pepsynę. Żołądek łączy się z dwunastnicą, będącą pierwszym odcinkiem jelita cienkiego. Do niej uchodzi przewód żółciowy i trzustkowy, którymi docierają odpowiednio żółć i enzymy trzustkowe (lipaza, amylaza, trypsyna, esterazy, itp.) trawiące poszczególne składniki pokarmowe, czyli tłuszcze, białka i cukry.
W jelicie cienkim zachodzi wchłanianie poszczególnych składników odżywczych. Powierzchnia jelita cienkiego jest bardzo duża dzięki kosmkom jelitowym. Jelito grube z kolei to magazyn niestrawionych resztek, które w końcu zostają wydalone z organizmu.
Bardzo ważne jest to, żeby poszczególne części układu pokarmowego były w dobrej kondycji i współpracowały ze sobą. Dolegliwości związane z układem pokarmowym to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt pacjentów w aptece. Ich przyczyną jest niestrawność związana z przejedzeniem lub nietolerancją niektórych pokarmów. Wtedy dostępne bez recepty preparaty na pewno pomogą. Ogromny wpływ na pracę i kondycję naszego układu pokarmowego ma dieta, która powinna zawierać odpowiednie proporcje składników odżywczych oraz błonnik, który wpływa korzystnie na perystaltykę jelit i ułatwia wydalanie niestrawionych resztek. Bardzo ważne jest również picie odpowiedniej ilości wody. Jeśli spełnimy te warunki, unikniemy bardzo popularnej dolegliwości, jaką są zaparcia. Jeśli jednak z jakichś przyczyn już do nich dojdzie, możemy pomóc sobie, zażywając dostępne bez recepty preparaty zawierające laktulozę, wyciągi z kruszyny, senesu czy rzewienia. Pamiętajmy, aby nie nadużywać tych preparatów, ponieważ mogą spowodować one „rozleniwienie” jelita (oprócz leków z laktulozą, która nie wywołuje takich skutków) i poważne problemy z przewodem pokarmowym.
Inną popularną dolegliwością przewodu pokarmowego są biegunki. Ich przyczyną może być przejedzenie, zatrucie pokarmowe (bakteryjne lub w wyniku spożycia czegoś trującego), stres. W zależności od przyczyny podaje się preparaty zawierające loperamid, nifuroksazydczy węgiel medyczny. Należy pamiętać o preparatach zapobiegających odwodnieniu, ponieważ wraz z luźnym stolcem tracimy duże ilości wody i elektrolitów. Warto uzupełnić utraconą florę bakteryjną dobrym probiotykiem, gdyż może to skrócić czas naszej choroby. Problemy jelitowe często zdarzają się podczas antybiotykoterapii. Antybiotyk zabija nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale również „dobre” bakterie jelitowe. Probiotyki zaś to żywe bakterie lub ich części, które korzystnie wpływają na równowagę flory jelitowej. Kolejnym częstym problemem gastrycznym są wzdęcia, będące skutkiem nieprawidłowej fermentacji w jelitach: brzuch jest twardy, duży, boli, mamy zwiększoną produkcję gazów jelitowych. W takim przypadku pomogą preparaty na bazie simetikonu, herbatka z kopru włoskiego czy anyżu. Działają one wiatropędnie, zmniejszą ilość gazów jelitowych i przynoszą ulgę.
Częstym powodem niestrawności jest niedostateczne wydzielanie żółci i enzymów trzustkowych. Pojawia się wtedy ból, mdłości, ucisk, wzdęcia, odbijanie, zgaga, a czasem nawet wymioty. Ulgę przyniosą preparaty żółciotwórcze i żółciopędne oraz wspomagające trzustkę w postaci tabletek, herbatek czy kropli. Składnikami tego typu leków są najczęściej wyciągi z dziurawca, mniszka, glistnika, mięty itp. Pomocne są też kapsułki zawierające enzymy trzustkowe. Zadbajmy również o kondycję naszej wątroby i wspomóżmy ją preparatami regenerującymi, zawierającymi chociażby wyciągi z ostropestu czy fosfolipidy sojowe. Stosujmy te preparaty szczególnie wtedy, gdy zażywamy dużo leków, często spożywamy pokarmy z dużą zawartością tłuszczu, pijemy alkohol.
Częstym problemem pacjentów jest także nadkwaśność i zgaga wynikająca z wydzielania zbyt dużej ilości kwasu żołądkowego. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest zwykle stres, pośpiech, nieregularne odżywianie. Niestety przewlekły stan może doprowadzić do uszkodzenia śluzówki i wrzodów żołądka. Pomagajmy sobie preparatami zobojętniającymi w postaci zawiesin lub tabletek do ssania. Jeśli nie zadziałają, zastosujmy silniejsze preparaty z ranitydyną bądź omeprazolem.
