Przyczyny polipów w nosie
Polipy to miękkie i bezbolesne zmiany rozrostowe błony śluzowej, która wyściela przewody nosowe i zatoki przynosowe. Nie mają charakteru nowotworowego. Zwykle przypominają kształtem kroplę wody. Występują pojedynczo lub w grupie, najczęściej w miejscu ujścia zatok przynosowych do jamy nosa (okolice nosa, oczu i kości policzkowych). Polipy w nosie występują u około 4% populacji, częściej u mężczyzn, średnio w wieku 50-60 lat. Ich powstawaniu sprzyja przewlekły stan zapalny. Wiąże się on zwykle z astmą, nawracającymi infekcjami, alergią, nadwrażliwością na leki stosowane miejscowo czy też zaburzeniami immunologicznymi. Niektóre z przyczyn to reakcja na aspirynę czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – tzw. astma aspirynowa, atopowe zapalenie skóry (AZS), mukowiscodoza, która powoduje zagęszczenie wydzieliny czy też zespół Churga- Strauss (zapalenie średnich i małych naczyń górnych i dolnych dróg oddechowych o podłożu autoimmunologicznym). Polipy występują u osób w różnym wieku, jednak przeważają tutaj osoby dorosłe.
Diagnostyka polipów
Polipy stwierdza się za pomocą nieinwazyjnej metody badania – wziernikowania (rynoskopii). Rynoskopia daje obraz polipów jako ruchomych, gładkościennych, lśniących, uszypułowanych lub nie białożółtych lub przezroczystych struktur. Czasem widoczna jest na nich ropna wydzielina. W celu pogłębienia diagnostyki wykonuje się lustrację jamy nosowo-gardłowej przeprowadzając badanie endoskopowe (fiberoskopię). Tomografia komputerowa jest badaniem, które wykonuje się w celu określenia lokalizacji polipów nosa, które są ułożone głębiej. Pozwala ona też ocenić stan zapalny, który wiąże się z polipem oraz rozpoznać rodzaj rozrostu tkanki (pod kątem diagnostyki nowotworu). W sytuacji, gdy polipy nosa występują jednostronnie wykonuje się biopsję, by wykluczyć nowotwór złośliwy, brodawczaka odwróconego czy grzybicze zapalenie zatok. Z innych badań diagnozujących polipy nosa wykonuje się wywiad i badanie w kierunku alergii, mukowiscydozy oraz sprawdzenie poziomu witaminy D (niedobór może predysponować do polipów w nosie). W przypadku stwierdzenia polipów w nosie u dziecka konieczna jest pogłębiona diagnostyka, która wykluczy mukowiscydozę, wrodzone zaburzenia ruchomości rzęsek nabłonka oddechowego czy zaburzenia odporności. Niekiedy polipy w nosie u dziecka mogą być wynikiem nowotworów gardła.
Objawy polipów
Polipy w nosie może cechować różna budowa histologiczna, dlatego też wyróżnia się różne ich objawy:
- polip obrzękowy – obrzęknięta tkanka łączna pokryta jest prawidłową błoną śluzową
- polip gruczołowy – obrzęknięta tkanka łączna zawiera duże gruczoły i torbiele
- polip mieszany
Objawy polipów zależą przede wszystkim od ich wielkości. Małe polipy pozostają zwykle bezobjawowe, większe ograniczają przepływ powietrza i oczyszczenie nosa z wydzieliny. Duży polip powodować może różne dolegliwości, nasilać stan zapalny i astmę oskrzelową. Wiąże się z nim też obturacyjny bezdech senny, który może czasami zagrażać życiu. Objawy, jakie wiążą się z polipami nosa są podobne u wszystkich pacjentów. Na podstawie różnych badań można stwierdzić, że najczęściej występujące objawy to:
- nieustannie zatkany nos
- upośledzenie lub utrata węchu (i związane z tym zaburzenia smaku)
- spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła
- przewlekły katar
- bóle głowy
- mówienie przez nos
- oddychanie przez usta
- bezdech nocny i chrapanie
- ból wnętrza nosa
- kichanie, wyciek wydzieliny
- krwawienia z nosa
Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami nosa (PZZPzPN)
Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami nosa to choroba o szerokim spektrum objawów, które znacznie obniżają jakość życia pacjentów. Te objawy to: stale zatkany nos, cieknąca wydzielina z nosa, ból głowy, uczucie napięcia i rozpierania w okolicy zatok, utrata węchu i smaku, zaburzenia snu, bezdech. Powyższe prowadzą do przewlekłego zmęczenia, rozdrażnienia, a czasem i do zaburzeń funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego. W sytuacji ciągłego odrastania polipów przeprowadza się operację w pełnym znieczuleniu. Efektem operacji jest usunięcie polipów oraz otwarcie i odblokowanie ujść wszystkich zatok przynosowych. Wiąże się to nierzadko z tworzeniem się blizn, ryzykiem krwotoku, a nawet powikłaniami typu: uszkodzenie nerwu wzrokowego, nerwu węchowego czy wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego.
Polipy w nosie – leczenie
Polipy w nosie nie są same w sobie czymś groźnym, jednak często bywają uciążliwe przez to, że zaburzają drożność i usuwanie wydzieliny, która zalegając może pogłębiać stan zapalny, wywoływać ból i dyskomfort, a nawet upośledzać węch. Polipy leczy się farmakologicznie lub poprzez interwencję chirurgiczną. Leczenie farmakologiczne rozpoczyna się z reguły płukankami roztworem soli. Trudno wskazać jeden skuteczny lek na polipy w nosie. Zazwyczaj pacjenci używają leków sterydowych, które redukują wielkość zmian i przekrwienie śluzówki (doustnie prednizon, wziewnie flutykazon, budezonid, triamcynolon, beklometazon), leków przeciwalergicznych, redukujących obrzęk zatok i przewodów nosowych. Stosuje się niekiedy też leki mukoaktywne i leki ziołowe. Najnowszą metodą jest leczenie biologiczne. Tak w USA, jak i w Unii Europejskiej zarejestrowano już kilka terapii biologicznych dostosowania u chorujących na przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami nosa. Są to m.in. leki: dupilumab, mepolizumab, omalizumab. Leki biologiczne działają o tyle inaczej, że można nimi leczyć kilka jednostek chorobowych o tym samym mechanizmie zapalnym. Ich mechanizm działania sprowadza się bowiem do tego, że blokują kluczowe ścieżki zapalenia typu 2. Polipy eliminuje się też chirurgicznie z przewodów i zatok przynosowych. Innym sposobem jest działanie w kierunku ograniczenia wielkości polipów. W przypadku, gdy obecność zmiany powoduje ciężki dyskomfort lub grozi poważnymi powikłaniami przeprowadza się zabieg polipektomii. Polipektomia jest interwencją chirurgiczną przeprowadzaną w warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych, w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Niekiedy po zabiegu pacjent odczuwa ból lub występują u niego krwawienia z nosa. Usunięta tkankę można poddać badaniu histopatologicznemu w celu wykluczenia złośliwego charakteru zmian. Zwykle w przeciągu około dziesięciu lat od zabiegu chirurgicznego polipy odnawiają się, jednak najczęściej w łagodniejszej formie. Inna metoda wykorzystywana u pacjentów, którzy nie reagują na leczenie farmakologiczne to endoskopowa operacja zatok (ESS). Pomocniczo wykonuje się konchoplastykę (zmniejszenie małżowin nosa), septoplastykę (korekta skrzywionej przegrody) i sinuplastykę balonową ((balonikowanie), która w bezpieczny sposób odblokowuje ujścia zatok i przywraca drożność nosa. .
Polipy nosa – działania profilaktyczne
Nieleczone polipy w nosie powodować mogą szereg dolegliwości, jak bóle głowy, nieustanne zmęczenie, uczucie przewlekle zatkanego nosa i katar, którego nie sposób się pozbyć. Profilaktyka polipów nosa skupia się na monitorowaniu przez lekarza rozpoznanej alergii i astmy oraz unikaniu substancji/ czynników drażniących śluzówkę, jak kurz, dym, suche powietrze. Wskazane też, by unikać infekcji, które mogą być przyczyną stanu zapalnego zatok. Sposobem działania profilaktycznego jest też zgodne z zaleceniem przepłukiwanie nosa/zatok solą fizjologiczną, a także dbanie o odpowiednią wilgotność w pomieszczeniu. Niekiedy ulgę przynoszę również inhalacje. Niestety nawet po wyleczeniu, niezależnie od użytego sposobu, polipy mają tendencję do nawrotów. Dlatego istotna w tym przypadku jest kontrola laryngologiczna i szybkie działanie w sytuacji, gdy dolegliwości związane ze zmianami nie są jeszcze uciążliwe.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/106002,polipy-nosa, dostęp 24.11.2024
- Polipy nosa. Obciążenie społeczne, obciążenie systemu ochrony zdrowia, epidemiologia i leczenie., Warszawa 2024, Raport https://www.mzdrowie.pl/wp-content/uploads/2024/04/06-rap-polipy-2024-www-1.pdf, dostęp 25.11.2024
- https://diag.pl/pacjent/artykuly/polipy-w-nosie-czym-sa-objawy-leczenie-usuwanie-chirurgiczne/, 25.11.2024
