Czym jest podagrycznik?
Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria L.) to roślina szeroko rozprzestrzeniona na terenie całej Polski. W ogrodnictwie często traktowany jest jako trudny i czasochłonny do zwalczenia chwast. Charakteryzuje się łatwą przystosowalnością do okolicznych warunków, stąd jego duża zdolność do adaptacji. Spotkamy go nie tylko w Europie, lecz także w Azji, Ameryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii. Podagrycznik jest przedstawicielem roślin należących do rodziny z gatunku selerowatych. Nazwa „Aegopodium” została użyta po raz pierwszy w XVI wieku przez ówczesnego botanika i nadwornego lekarza szlachty Jacobusa Theodorusa, szerzej znanego pod pseudonimem Tabernaemontanus. Miała ona z założenia nawiązywać do kształtu liści przypominających kozie kopyta. Drugi człon nazwy „podagraria” wywodzi się od słowa podagra - czyli dny moczanowej charakteryzującej się ostrym zapaleniem stawów. Podagrycznik od wieków był bowiem stosowany do łagodzenia tej dolegliwości. W Polsce największą popularnością cieszył się od czasów średniowiecza, był wówczas sprzedawany na targach jako warzywo ze względu na swoje właściwości odżywcze, a także rosnący problem niedożywienia i głodu. Podagrycznik swoją wysokością potrafi sięgać blisko 90 cm, najczęściej rośnie w miejscach zacienionych, wilgotnych i gliniastych.
Moc substancji aktywnych
Podagrycznik pospolity jest rośliną bogatą w substancje bioaktywne - związki chemiczne naturalnie występujące w roślinach, wykazujące ogromny potencjał do poprawy naszego zdrowia i samopoczucia. Substancje aktywne zawarte w podagryczniku to: kwas askorbinowy, kwas palmitynowy, związki poliacetylenowe, kumaryna, tokoferol, flawonoidy, beta-sitosterol, cholina, chlorofil, związki mineralne, olejki eteryczne, karotenoidy, kwasy fenolowe, węglowodany.
Jakie właściwości posiada podagrycznik?
Poliacetyleny zawarte w podagryczniku pospolitym wykazują działanie przeciwzapalne, co okazuje się przydatne w trakcie leczenia chorób reumatycznych i stanów zapalnych stawów. Podagrycznik hamuje rozwój wielu drobnoustrojów np. Candida albicans, Escherichia coli czy Staphylococcus aureus. Zawarty w podagryczniku falakrinol wykazuje także działanie cytotoksyczne wobec niektórych komórek nowotworowych.
Zastosowanie podagrycznika
Podagrycznik stosowany jest już od wieków w tradycyjnej medycynie ludowej, jego właściwości doceniane są również dzisiaj. W jakich przypadkach można wykorzystać właściwości podagrycznika?
- choroby reumatyczne - ze względu na właściwości przeciwzapalne
- dna moczanowa - podagrycznik przyspiesza usuwanie kwasu moczowego z organizmu
- hemoroidy, stany zapalne okolicy odbytu
- stany zapalne pęcherza moczowego i nerek
- niestrawność, biegunki, problemy trawienne
- trądzik, stany zapalne skóry - ze względu na działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze (napar z podagrycznika można stosować w tym przypadku także zewnętrznie)
Ponadto podagrycznik wspomaga oczyszczanie organizmu, wspiera funkcjonowanie wątroby, przyspiesza gojenie się ran i drobnych skaleczeń. Działa słabo uspokajająco i wyciszająco.
Jak przygotować napar z ziela podagrycznika?
Przygotowanie naparu z ziela podagrycznika jest bardzo proste. Aby przygotować herbatkę potrzebujemy 1-2 g suszu (około 1 łyżka stołowa), który należy zalać szklanką wrzącej wody, a następnie odstawić w naczyniu pod przykryciem na 15 minut, aby wydobyć z liści jak najwięcej substancji aktywnych. Tak przygotowany napar można pić 2-3 razy dziennie. Co ciekawe - napar z podagrycznika stosuje się także zewnętrznie na skórę, doskonale sprawdzi się w pielęgnacji cery trądzikowej, a także w przypadku drobnych podrażnień i skaleczeń.
Podagrycznik a pielęgnacja skóry z problemami
Napar z liści podagrycznika można stosować zewnętrznie do okładów i przemywania skóry - jest polecany w szczególności do skóry trądzikowej i tłustej, ze względu na swoje przeciwzapalne i antybakteryjne właściwości. Wywar z podagrycznika zmniejsza produkcję sebum, a także redukuje ilość wyprysków. Ponadto liście podagrycznika wykazują działanie regenerujące i wspomagające regenerację skóry, dlatego znajdują zastosowanie w leczeniu ran i oparzeń. Płukanki z podagrycznika mogą wspomóc redukcję łupieżu, wzmacniają i pielęgnują włosy.
Podagrycznik w kuchni
Nasi przodkowie darzyli podagrycznik uznaniem nie tylko za jego wyjątkowe właściwości zdrowotne, lecz także za jego wykwintne walory smakowe. Popularnością w kuchni cieszył się już w starożytnej Grecji i Rzymie, a w Polsce często przygotowywano z niego zupę. Oto kilka pomysłów w jaki sposób wykorzystać podagrycznik w kuchni. Wbrew pozorom całkiem łatwo wkomponować go do naszego jadłospisu. Jadalne części - łodygi i liście mogą posłużyć jako dodatek do:
- sałatek
- surówek
- kiszonej kapusty
- soków i smoothie
- zup
- kanapek
- twarogu
Ponadto, podagrycznik może zastąpić bazylię w zielonym pesto, wystarczy zmiksować jego liście wraz z oliwą z oliwek, czosnkiem, orzechami piniowymi i parmezanem, aby uzyskać niezwykle aromatyczny sos do makaronu. Liście podagrycznika można również wysuszyć, aby stosować go w formie przyprawy.
Jak przechowywać podagrycznik?
Warunki przechowywania są ściśle uzależnione od formy posiadanego surowca. Suszone ziele podagrycznika najlepiej przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach z dala od światła i wilgoci w temperaturze pokojowej. Jeśli posiadamy świeże ziele podagrycznika, należy osuszyć je tuż po umyciu, aby usunąć nadmiar wody, a następnie przechowywać w lodówce - zachowa świeżość maksymalnie do tygodnia.
Przeciwwskazania i skutki uboczne podagrycznika pospolitego
Podagrycznik pospolity, choć jest cenionym i naturalnym środkiem wspomagającym zdrowie, może powodować również działania niepożądane - szczególnie, jeśli spożyjemy go w zbyt dużej ilości. Pacjenci, którzy mieli okazję zaobserwować skutki uboczne tej rośliny, zgłaszali przede wszystkim wodniste biegunki, zaburzenia ze strony układu trawiennego, nadmierne wzdęcia pojawiające się niezależnie od posiłku, bóle w dolnej części brzucha, skurcze oraz zgagę i niestrawność. Stosowanie podagrycznika nie jest wskazane również dla osób, które uczulone są na rośliny z rodziny selerowatych – do takich należy właśnie podagrycznik. Jego spożycie może wiązać się z ryzykiem nasilenia alergii oraz wystąpienia świądu, wyprysku i wysypki. Nie zaleca się jego stosowania u kobiet w ciąży i karmiących piersią bez uprzedniej konsultacji lekarskiej ze względu na brak dostatecznej ilości badań potwierdzających jego bezpieczeństwo w tym okresie. Wpływ podagrycznika na organizm matki oraz na rozwijający się płód lub niemowlę karmione piersią także nie jest znany.
Podagrycznik pospolity a interakcje z innymi ziołami i lekami
Nie ma dostępnych badań i danych klinicznych, które opisywałyby interakcje pomiędzy podagrycznikiem pospolitym a pozostałymi ziołami i lekami. Ze względów bezpieczeństwa zaleca się zachować odstęp pomiędzy przyjmowanymi substancjami czynnymi a opisanym surowcem - ma to na celu zminimalizowanie potencjalnych ryzyk. Ostrożność zawsze jest wskazana podczas stosowania roślin o działaniu leczniczym.
Bibliografia:
- Cisowski W. Związki flawonoidowe w zielu Aegopodium podagraria L., Herba Polonica, 1985,
3-4 (31)/1985, 137-140.
- Paweł Kunstman, dr n. farm. Małgorzata Wojcińska, Paulina Popławska, Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria L.), Postępy Fitoterapii 4/2012, s. 244-249.
