Objawy depresji – jak je rozpoznać u siebie lub bliskich?
Depresja jest zaburzeniem wpływającym na życie zarówno osoby chorej, jak i jej bliskich. Jej odzwierciedleniem są zaburzenia nastroju trwające ponad dwa tygodnie i mające znaczny wpływ na codzienne życie. O depresji mówimy, gdy choroba wpływa na czas i jakość snu, powoduje zaburzenia apetytu i odżywiania się, a także zaburzenia popędu seksualnego. Depresję od obniżonego nastroju różni to, że wymaga ona leczenia, gdyż sama wola chorego nie wystarcza do tego, by zmienić postrzeganie sytuacji i wpłynąć na lepsze samopoczucie. Osoba chora nie zawsze ma tego świadomość.
Przyczyny depresji
Depresja to wynik wpływu określonych czynników, które nie zawsze da się zidentyfikować. Czynniki te mogą być przyczyną zaburzenia u jednej osoby, u drugiej z kolei mogą ich nie powodować. Wpływ na to mają właściwości osobnicze każdego z nas i doświadczenia życiowe, które są naszym udziałem. Czynniki wpływające na występowanie zaburzeń depresyjnych to:
- sytuacje życiowe i wydarzenia (nierzadko sięgające dzieciństwa) – zaburzone relacje z rodzicami, wykorzystywanie seksualne, śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, rozwód
- niektóre schematy myślowe i schematy zachowań, np. przeświadczenie o własnej beznadziejności
- obserwacja epizodów depresyjnych u bliskich, zwłaszcza rodziców, powielanie sposobu reagowanie na skutek trudnych doświadczeń
- przewlekła choroba, niepełnosprawność, uzależnienia
- zaburzona reakcje na stres w wyniku nieprawidłowej produkcji związków chemicznych przenoszących informacje między neuronami
Przyczyny depresji są złożone, składają się na nią różne czynniki, a proces prowadzący do niej trwa zwykle wiele lat.
Objawy depresji
Jeden z najważniejszych i najbardziej charakterystycznych objawów depresji to brak odczuwania przyjemności i radości. Depresja jest dolegliwością psychiczną, co nie znaczy, że odczuwa ją tylko umysł. Stanowimy całość i nie ma raczej możliwości, by przeżycia psychiczne nie pociągały ze sobą reakcji fizycznych. O depresji mówi się, gdy objawy trwają niemalże codziennie przez okres co najmniej dwóch tygodni powodując niepokój oraz wpływając na życie rodzinne, społeczne i zawodowe:
- ciągły smutek
- depresyjny nastrój trwający przez większość dnia niemalże codziennie
- częsty płacz
- utrata zainteresowań, brak czerpania przyjemności z czynności, które wcześniej sprawiały radość
- intensywne zmęczenie, brak energii
- utrata wiary w siebie i spadek poczucia własnej wartości
- negatywne spojrzenie na przyszłość, pesymizm, myśli o śmierci
- spadek zdolności koncentracji, uwagi i zapamiętywania
- pogorszenie snu, sen niedający wypoczynku
- utrata apetytu
- dolegliwości bólowe niewiadomego pochodzenia
- zaburzenia seksualne z utartą popędu i przyjemności
- spowolnienie aktywności lub pobudzenie
Większość chorych na depresję może wykonywać podstawowe czynności życiowe. Często nawet osoby z ciężką depresją robią wszystko, by wyglądać dobrze, bowiem czują się wtedy lepiej. Niestety ograniczone jest funkcjonowanie chorych w codziennym życiu, a zwłaszcza w pracy. Wynika to w dużej mierze ze spowolnienia, trudności w wykonaniu nawet prostej pracy oraz ograniczenia kontaktu z innymi ludźmi, co ma źródło również w zaburzeniach depresyjnych.
Przebieg i leczenie depresji
Większość epizodów depresyjnych trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Jeśli epizody występują często mówimy o ciężkiej depresji. Depresja wiąże się często z myślami samobójczymi jednak nie przekład się to zawsze na próby samobójcze. Niemniej to najczęściej nieleczona depresja prowadzi do targnięcia się na własne życie, dlatego tak istotna jest wczesna diagnoz i wdrożenie leczenia. Czasem niektóre z objawów się utrzymują, inne zanikają. Depresja przewlekła to taka, gdy zaburzenie trwa powyżej dwóch lat. Leczenie to przede wszystkim psychoterapia. Zalecana jest we wszystkich rodzajach depresji, ponieważ przekłada się na zmniejszenie objawów i częstotliwość nawrotów. Często prowadzi tez do całkowitego wyleczenia. Leczenie depresji wymaga współpracy osoby chorej z psychiatrą i terapeutą. Niekiedy konieczne jest umieszczenie chorego w szpitalu. Leki antydepresyjne zmniejszają objawy depresji i jej skutki. Dopasowywane są indywidualnie w zależności od rodzaju objawów i wymagają regularnego stosowania. Leki przeciwdepresyjne odstawia się stopniowo i zawsze pod kontrolą lekarską.
Smutek a depresja
Depresja to rodzaj cierpienia. Często towarzyszy jej smutek, jednak nie należy jej z nim utożsamiać. Przykre sytuacje w życiu często wiążą się z przeżywaniem głębokiego żalu i przygnębieniem i jest to zupełnie normalne. Przejściowe złe samopoczucie może pojawić się w reakcji na wydarzenia życiowe i jakąś trudną sytuację. Przykry stan emocjonalny jednak nie jest chorobą i nie wymaga leczenia. Wymaga tego, by go przeżyć. W przypadku obniżonego nastroju i zdenerwowania wywołanego niesprzyjającymi okolicznościami lub traumatycznym wydarzeniem warto sięgnąć po preparaty dostępne bez recepty lub, w sytuacji, która tego wymaga, zasięgnąć pomocy psychologa/ psychiatry. Środki w sprzedaży odręcznej na poprawę snu, na libido czy dostarczające energii w przypadku osłabienia sprawdzą się, gdy stan wymagający ich użycia jest przejściowy. W sytuacji zaburzeń depresyjnych mogą okazać się niewystarczające. Depresja jest przeżywana różnie przez różne osoby i nie sposób określić jednoznacznie, jakie są jej objawy. Niewątpliwie jest patologicznym zaburzeniem nastroju wymagającym leczenia.
Depresja i jej wpływ na życie
Zaburzenia depresyjne wpływają na szereg relacji w życiu. W zasadzie objawy, jakie są związane z występowaniem depresji przekładają się na funkcjonowanie w każdym aspekcie. Człowiek chory nie może odnaleźć się w małżeństwie, w relacjach z dziećmi, a także w sytuacji zawodowej. Zdarza się, że zwykłe codzienne sytuacje społeczne mogą sprawiać trudność. Zaburzenia depresyjne nie występują ciągle ze stałym nasileniem, a to, jak są silne w danym czasie nie jest zależne od chorego. Pacjenci nie są w stanie odczuwać wielu emocji niezbędnych do funkcjonowania w relacjach, nie są skłonni do empatii. Poważnym problemem w związkach jest brak libido – chory po prostu nie interesuje się seksem, a kontakty intymne przestają być częścią jego życia. W przypadku relacji z dzieckiem najczęściej problem wynika z braku możliwości zapewnienia poczucia bezpieczeństwa, czasem nawet podstawowej opieki. Chory na depresję nie potrafi również odnaleźć się w pracy, na co wpływają trudności z relacjami międzyludzkimi, ale i problemy z koncentracją i organizacją zadań.
Jak sobie pomóc?
Depresja jest chorobą, a świadomość tego faktu może pomóc przezwyciężyć jej skutki. Ważne, by pozostawać w stałej relacji ze specjalistą (psychiatrą, psychologiem) i nie wahać się rozmawiać z nim o niepokojących objawach (np. myśli samobójcze). Na co dzień starać się prowadzić zdrowy tryb życia z właściwym rytmem snu, aktywnością fizyczną i regularnymi zdrowymi posiłkami. Należy unikać używek, dających tylko chwilowe pocieszenie (używki mogą również zaburzać działanie leków przeciwdepresyjnych). Istotne w depresji są relacje międzyludzkie. Ważne, by utrzymywać więzi z rodziną, przyjaciółmi, znajomymi. Świadomość obecności bliskich zaufanych osób wpływa na zmniejszenie objawów depresji.
W sytuacji zauważenia niepokojących objawów, które mogą świadczyć o depresji, u siebie lub bliskich warto szukać pomocy. W sytuacji kryzysu, wstydu, braku zrozumienia ze strony najbliższych czy w sytuacji, gdy nie wiadomo, gdzie szukać wsparcia można zadzwonić na jeden z numerów pomocowych. Istnieje cała lista telefonów, z których warto skorzystać, gdy zajdzie taka potrzeba:
- Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym: 800 702 222
- Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji: 22 594 91 00
- Całodobowy telefon zaufania dla osób dorosłych: 116 123
- Całodobowy telefon zaufania dzieci i młodzieży: 116 111
Pełna lista numerów dla dorosłych, dla dzieci i młodzieży, dla osób chcących pomóc bliskim w depresji itp. znajduje się na stronie forumprzeciwdepresji.pl.
Źródła:
- Święcicki Ł., Depresja w pytaniach pacjentów i odpowiedziach eksperta, ITEM Publishing Sp. z o.o. Sp.k., Warszawa 2022
- https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/kiedy-smutek-jest-choroba, dostęp 19.07.2025
- https://forumprzeciwdepresji.pl/, dostęp 21.07.2025
