Wszystkie nowe substancje wprowadzane do naszego organizmu, czy to w formie tabletek, naparów, czopków czy zastrzyków wywołują w nim wiele przeróżnych reakcji.
Jak pokazują statystyki, polskie społeczeństwo kupuje bardzo dużą ilość leków bez recepty, kierując się ich nazwami handlowymi, nie zwracając zupełnie uwagi na nazwy chemiczne. Zdarzają się sytuacje, że w przypadku przeziębienia pacjenci zażywają kilka leków. Jest to bardzo niebezpieczne, gdyż grozi przedawkowaniem i poważnymi skutkami ubocznymi. Zachęcamy więc: „Przed użyciem zapoznaj się z ulotką”, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego. Zdarza się i tak, że obszerna treść ulotki już na wstępie nas zniechęca do jej studiowania. Jest kilka kluczowych „podrozdziałów” ulotki, z którymi jednak zachęcam się zapoznać...
Na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę?
Skład leku
Trzeba się zorientować co zawiera lek, bo jeżeli zażywamy ich więcej, istnieje ryzyko powielania dawki (ten sam lek, ale o innej nazwie).
Wskazania
Co do leków na receptę, lekarz zwykle przepisuje prawidłowy lek, dostosowany do dolegliwości. Nie należy „pożyczać” swoich leków bliskim cierpiącym na podobne objawy! Inaczej sprawa ma się z lekami dostępnymi bez recepty. Należy pamiętać, że lek bez recepty dostępny jest dla wszystkich, również dla osób obciążonych innymi chorobami i przyjmujących inne leki. Niekiedy popularnie stosowane medykamenty mają jeszcze dodatkowe, inne działanie, jak np. przeciwgorączkowa Aspiryna, która działa przeciwbólowo, przeciwreumatycznie i zmniejsza krzepliwość krwi.
Przeciwwskazania
Tu na szczególną uwagę zasługują sytuacje, w których leku bezwzględnie nie można podać. Mogą to być niewydolne narzady - serce, płuca, nerki, wątroba itd., okres dziecięcy i podeszły wiek, stosowanie innych leków, nadużywanie środków odurzających, zaburzenia psychiczne itd.
Interakcje z innymi lekami
Jeśli zażywamy już inne leki, warto zapoznać się z tą częścią ulotki i sprawdzić, czy zażywane przez nas leki mogą być stosowane łącznie z nowym lekiem.
Sposób przyjmowania leku
Niektóre leki muszą być przyjmowane na czczo, inne z posiłkiem, inne po posiłku, a dla innych nie ma to wpływu. Jest to ważne, gdyż lek, aby mógł zadziałać, musi się wchłonąć, czasem posiłek może to utrudnić. Kolejnym ważnym aspektem jest popicie leku najlepiej szklanką wody, ale nie sokami, napojami gazowanymi lub mlekiem - mogą bowiem wejść z preparatem w interakcję. Tak więc niektóre produkty spożywcze trzeba wyeliminować z diety na czas terapii, np. przy tetracyklinach (antybiotyki) rezygnujemy z mleka i jego przetworów, przy Aspirynie - z kawy i napojów energetycznych, przy Teofilinie (astma) - z papryki czerwonej, tłuszczu i grillowanych potraw, przy preparatach żelaza - z herbaty i kawy, przy Digoxinie - z błonnika, a przy Dormicum - z soków cytrusowych. Istnieją też „pozytywne” interakcje, jak np. preparaty żelaza z sokami cytrusowymi i z witaminą C.
Dawkowanie
Ta część ulotki jest szczególnie ważna w przypadku leków kupowanych bez recepty. Przedawkowanie leków może być dla nas niebezpieczne, należy przestrzegać jednorazowych dawek oraz dawki dobowej przyjmowanych leków.
Wpływ na zdolność kierowania pojazdami i maszynami
Część leków (narkotyki, środki przeciwbólowe i stosowane w psychiatrii) spowalnia czas reakcji, obniża zdolność koncentracji, powoduje senność - może więc doprowadzić do niebezpiecznych sytuacji przy podejmowaniu czynności wymagających od nas pełnej uwagi.
Możliwe działania niepożądane
Zwykle jest to bardzo obszerna część ulotki, ale mimo to każde działanie niepożądane danego leku musi być w niej zasygnalizowane. Większość z nich zdarza się wyjątkowo rzadko. Część osób, zwłaszcza starszych po przeczytaniu tej części ulotki, nie przyjmuje danego leku w obawie przed działaniami ubocznymi, mimo że dany lek ratuje lub przedłuża im życie. Inni po zażyciu danego leku wręcz wypatrują u siebie objawów niepożądanych, nadinterpretując swoje doznania tak, by pasowały do działań ubocznych. Każdy, nawet mały, niepokojący objaw powinien wzbudzić naszą czujność, np. dolegliwości jelitowe, senność, suchość i dziwny smak w ustach np. metaliczny po sterydach. Nie wolno na własną rękę odstawiać leków, gdyż samowolne przerwanie terapii może spowodować duże nasilenie objawów choroby. Jeżeli źle reagujemy na lek, wówczas lekarz nam go zmieni na taki, który ma inny skład, ale analogiczne działanie
Przechowywanie leku
Leki powinny być przechowywane zgodnie z zaleceniem producenta. Zawsze, jeżeli mamy wątpliwości co do sposobu zażycia danego leku, dawkowania, działań ubocznych, możliwych interakcji - zwróćmy się o poradę do farmaceuty lub lekarza rodzinnego, którzy udzielą nam fachowej odpowiedzi. Nie przerywajmy również terapii jedynie z powodu lepszego pozornie samopoczucia. Starajmy się zatem uzupełniać swoją wiedzę o medykamentach, gdyż niekiedy może ona uratować czyjeś zdrowie i życie.
Bartosz Zelent