Trudno mówić o wstydliwym problemie, który dotyczy prawie całego naszego społeczeństwa. Przerośnięte guzki krwawnicze, czyli hemoroidy dotykają w zależności od statystyk od 50 do prawie 100% z nas.
Pozbawione problemu są tylko małe dzieci, choć powoli tendencja także zaczyna się zmieniać, a to wszystko przez rosnącą falę otyłości u najmłodszych. Głównym czynnikiem występowania hemoroidów jest nieodpowiednia dieta, uboga w błonnik i pełnowartościowe produkty żywnościowe. Guzki krwawnicze są strukturą fizjologiczną i specjalnymi naczyniami żylnymi mieszczącymi się powyżej zwieraczy odbytu. Fizjologicznie odpowiadają za szczelność jelita, świadome oddawanie kału i uwalnianie gazów.
Wyróżniamy 4 stadia rozwoju choroby hemoroidalnej:
W stopniu pierwszym hemoroidy nie są widoczne, a jedynie można je wyczuć za pomocą badania per rectum. Nie powodują prawie żadnych dolegliwości, czasami może się pojawić jasnoczerwone krwawienie.
W drugim stopniu hemoroidy mogą już wypadać przy próbie parcia, ale wracają same do odbytnicy. Zauważyć można krwawienie, pieczenie, świąd, uczucie niepełnego wypróżnienia, co wiąże się z dłuższym przebywaniem w toalecie i zaostrzeniem bólu.
W trzecim stopniu hemoroidy mogą wypadać nie tylko podczas defekacji, ale także podczas zwiększonej aktywności fizycznej. Dolegliwości są mocno nasilone, głównie krwawienie, pieczenie i silny ból.
W czwartym stopniu hemoroidy wypadają i nie da się ich z powrotem umieścić w odbytnicy. Towarzyszy temu ból, krwawienia, świąd i pieczenie. Problem często współistnieje z nietrzymaniem stolca.
Większości dolegliwości towarzyszy krwawienie. Lekkie, widoczne jako maleńkie kropki na papierze toaletowym najprawdopodobniej nie stanowi problemu. Jednak należy to sprawdzić, bo krwawienie z jelita może być związane z dużo poważniejszymi chorobami. Jeżeli krew i masy kałowe są ciemne, prawie czarne, to musimy natychmiast zgłosić się do lekarza. Właśnie takie krwawienie jest objawem nowotworu jelita grubego, który należy do najczęściej z występujących w naszej populacji. Wspominamy o nim nie po to, by straszyć, ale by zmotywować do wizyty u specjalisty, który zleci odpowiednie badania i rozwieje nasze wątpliwości.
Dlaczego guzki krwawnicze tak często zawodzą?
Nie są zwyczajnie przystosowane do naszego siedzącego trybu życia. Coraz mniej się ruszamy, często siedzimy, bo i w pracy, w samochodzie, a nawet w poczekalni u lekarza. Dlatego nie należy dopuszczać do przebywania zbyt długo w jednej pozycji. Siedzenie doprowadza do nadmiernego wzrostu ukrwienia tych struktur i ich przerostu. Kolejnym czynnikiem predysponującym do wystąpienia choroby hemoroidalnej są przewlekłe zaparcia, które doskwierają głównie osobom starszym, ale nie tylko. Wszystko przez zbyt małą podaż błonnika pokarmowego, który reguluje i stymuluje ruchy perystaltyczne jelit. Zalecane spożycie błonnika to 24-30 g na dobę, podczas gdy w Polsce większość osób spożywa około 10 g. Jesteśmy także narodem, który zdecydowanie pije za mało wody. Ludzie są często odwodnieni, bo jak sami mówią, nie lubią wody. Wszystkie te czynniki przyczyniają się do rozwoju zaparć, a te w konsekwencji do hemoroidów, które stały się uciążliwą chorobą naszej cywilizacji.
Istnieje także stan, w którym hemoroidy występują częściej
To oczywiście stan błogosławiony, czyli ciąża. Kobiety w ciąży mają zaburzony przepływ krwi przez miednicę mniejszą, związany z mechanicznym uciskiem rozwijającego się płodu w macicy, a także zwiększonym stężeniem progesteronu.
Leczenie hemoroidów można podzielić na farmakologiczne, poprzez maści, kremy, czopki i tabletki i niefarmaceutyczne, związane z krioterapią i zabiegami operacyjnymi. Rodzajów zabiegów jest bardzo wiele i na szczęście większość z nich wykonuje się przy znieczuleniu miejscowym lub zewnątrzoponowym, co wiąże się z mniejszą ilością działań niepożądanych związanych z narkozą ogólną. Rzadko także dochodzi do powikłań, a osoby, które się poddały zabiegom, mówią o nowym życiu. Preparaty do stosowania zewnętrznie mają w składzie substancje przeciwbólowe, znieczulające, przeciwzapalne, obkurczające, przeciwbakteryjne, uszczelniające naczynia i poprawiające przepływ krwi żylnej. Są też takie, które regenerują błonę śluzową odbytu lub czopki ułatwiające defekację.
Jaki preparat wybrać, poradzi farmaceuta na podstawie wywiadu
Ważne, by udzielić szczerych odpowiedzi na pytania, bo wtedy na pewno znajdziemy coś, co uśmierzy nasze cierpienie. Nie należy długo leczyć się samodzielnie bez kontaktu z fachowcem. Niektóre preparaty można stosować krótkotrwale, gdyż zawierają np. lidokainę. Kobiety w ciąży powinny się poradzić lekarza lub farmaceuty i stosować tylko preparaty z odpowiednią rejestracją i z wysokim profilem bezpieczeństwa. W aptekach są także tabletki wspomagające hemoroidy. Poprawiają przepływ krwi przez guzki krwawnicze, wzmacniają je i uelastyczniają. Są to preparaty z diosminą i wyciągami z kasztanowca. Diosminę przy zaostrzeniu choroby stosujemy w dużo wyższych dawkach jak przy żylakach nóg. Standardem dawkowania jest 3 g na dobę w dawkach podzielonych na 4 dni. Kolejne 4 dni stosujemy 2 g diosminy, także w dawkach podzielonych. Następnie stosujemy już dawkę 1 g na dobę. Każde krwawienie z jelita grubego musi zostać sprawdzone, dlatego nawet w przypadku, gdy nasze leczenie przyniosło oczekiwany skutek, nie oznacza to wcale, że wizyty lekarskiej unikniemy. Lekarz musi określić, czy potrzebna jest diagnostyka w kierunku innych schorzeń takich jak polipy, uchyłki jelit czy wspomniany wyżej nowotwór jelita grubego.
Warto także zadbać o odpowiednią higienę miejsc intymnych. Po wypróżnieniu należy się umyć wodą bez dodatku mydła lub z dodatkiem preparatu do higieny intymnej. Delikatnie osuszamy odbyt, np. papierowym ręcznikiem, pamiętając, by nie trzeć. Warto użyć odpowiedniej maści łagodzącej lub czopka.
Hemoroidy jako choroba wstydliwa o wydźwięku pejoratywnym nie jest w naszym kraju odpowiednio leczona. Niestety rzadko który lekarz chce nas zbadać per rectum, a jest to najprostsze badanie, które jest podstawą do skierowania pacjenta na kolejne, dużo droższe i bardziej inwazyjne. Pozostaje nam zapobiegać problemom, spożywać odpowiednią ilość błonnika, pić dużo wody, starać się nie przebywać w jednej pozycji przez dłuższy czas, a także zadbać o umiarkowany wysiłek fizyczny.
Dlaczego nie warto przesadzać z aktywnością fizyczną?
Właśnie zawodowi sportowcy zajmujący się długą jazdą na rowerze i biegacze długodystansowi mają bardzo często kłopoty z hemoroidami, które u nich przeważnie trzeba leczyć operacyjnie. Jak widać, nie zawsze sport to zdrowie.
