Co to jest i na czym polega grzybica skóry?
Grzybica skóry to choroba zakaźna z tendencją do częstych nawrotów w przypadku nieodpowiedniego leczenia. Choroba posiada zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania, łatwo się nią zarazić poprzez bezpośredni kontakt. Grzybicę skóry wywołują najczęściej dermatofity (należące do 3 rodzajów: Trichophyton, Epidermophyton i Microsporum), które doskonale przystosowały się do życia na naszej skórze, włosach czy paznokciach. Oprócz dermatofitów za zakażenia odpowiadają także grzyby pleśniowe i grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida albicans. Grzybica skóry może obejmować różne części ciała, możemy więc wyróżnić: grzybicę skóry gładkiej, grzybicę pachwin, grzybicę owłosionej skóry głowy, grzybicę stóp a także grzybicę paznokci.
Jakie mogą być przyczyny grzybicy skóry?
- dieta uboga w składniki odżywcze, bogata w cukier i węglowodany proste
- wilgotne i ciepłe środowisko stwarzające przyjazne warunki do rozwoju grzybic
- osłabienie organizmu
- przewlekły stres
- długotrwałe stosowanie antybiotyków bez odpowiedniej probiotykoterapii
- zaburzenia mikroflory jelitowej
- uszkodzenie bariery skórnej
- niedobory witamin z grupy B
- noszenie ciasnej bielizny/ubrań ze sztucznych i mało przewiewnych materiałów
- korzystanie z saun, basenów czy pryszniców bez odpowiedniej protekcji i obuwia
- cukrzyca
- niedoczynność tarczycy
- nowotwory
- zaburzenia odporności np. w trakcie zakażenia wirusem HIV
Objawy grzybicy skóry
Grzybica skóry objawia się przede wszystkim świądem, zaczerwienieniem, pieczeniem i podrażnieniem. Ogniska grzybicze z reguły są dobrze odgraniczone od zdrowego naskórka. Odgraniczony brzeg zapalny często ulega nadmiernemu łuszczeniu. Zmiany grzybicze mogą występować pojedynczo lub w grupach, najczęściej obserwujemy jednak pojedyncze zmiany - czasami mogą one zlewać się w większe skupiska. Infekcje grzybicze nierzadko wydzielają nieświeży, określany przez pacjentów jako „rybi” zapach z miejsc dotkniętych zakażeniem. W zależności od lokalizacji zakażenia pojawić może się biały nalot, czasami sączące rany. Grzybica skóry może także występować pod postacią drobnych i licznych czerwonych krostek, które mogą pojawić się zarówno na nieowłosionej skórze, jak i na błonach śluzowych. Łojotokowe zapalenie skóry, łupież pstry czy zapalenie mieszków włosowych to także efekt nadmiernej kolonizacji drożdżaków Malassezia furfur, o czym warto pamiętać.
Jak leczyć grzybice skóry?
Leczeniem grzybicy skóry zawsze powinien zająć się specjalista, dlatego jeśli mamy uzasadnione podejrzenie, że uporczywe zmiany mogą wskazywać na grzybiczy charakter, warto skierować swoje kroki do gabinetu lekarskiego. Leczenie grzybicy różni się w zależności od jej lokalizacji. Leki przeciwgrzybicze podzielić możemy na te, do stosowania zewnętrznego, jak i wewnętrznego.
- Leki stosowane zewnętrznie to między innymi: terbinafina, klotrimazol, ketokonazol, mikonazol, kwas undecylenowy oraz cyklopiroks z olaminą
- Leki stosowane wewnętrznie stosuje się w cięższych przypadkach, kiedy leczenie miejscowe nie przynosi skutku. Najczęściej stosuje się flukonazol, nystatynę bądź terbinafinę (w tabletkach). Lekarz może zalecić także połączenie leków do stosowania zewnętrznego i wewnętrznego, aby wzmocnić efekt terapeutyczny.
Czas trwania leczenia bywa bardzo różny, przyjmuje się jednak, że standardowo wynosi on około 14 dni. Należy przestrzegać zaleceń lekarskich dotyczących czasu trwania leczenia, w przeciwnym razie wzrost ryzyka nawrotu jest bardzo wysoki.
Grzybica skóry - jak wygląda jej diagnostyka?
Wywiad z pacjentem oraz badanie zmian skórnych zazwyczaj stanowi wystarczający element konsultacji lekarskiej, aby postawić właściwe rozpoznanie. Aby potwierdzić lub wykluczyć grzybicę skóry można wykonać badanie mykologiczne, które umożliwia diagnostykę i identyfikację infekcji grzybiczych. Najczęściej pobiera się wymaz bądź zeskrobiny skórne z miejsca dotkniętego zakażeniem.
Dieta przeciwgrzybicza
To, co znajduje się na naszym talerzu ma niebagatelny wpływ na nasze zdrowie i dobre samopoczucie. Odpowiednio dobrana dieta przeciwgrzybicza może stanowić nieocenione wsparcie w trakcie leczenia farmakologicznego. Czego zatem unikać podczas tworzenia codziennego jadłospisu? Które produkty powinny natomiast częściej gościć na naszym talerzu? Dieta bogata w cukier oraz węglowodany proste sprzyja namnażaniu grzybów i drożdżaków, dlatego produkty, takie jak: białe pieczywo, słodycze, ciasta, biały makaron, pyzy drożdżowe, pierogi, kluski, słodkie płatki śniadaniowe, soki owocowe z kartonu, napoje gazowane, alkohol, majonez, ketchup, musztarda, oleje i rafinowane margaryny, gotowe sosy, ocet, ser żółty czy pleśniowy nie są zalecane w trakcie trwania diety przeciwgrzybiczej. Warto natomiast postawić na jak największą ilość warzyw o niskiej zawartości skrobi: kapusta biała i czerwona, kalarepa, jarmuż, brukselka, kapusta pekińska, kapusta włoska, kalafior, szpinak, szparagi, czosnek, seler, por. Dozwolone są także warzywa strączkowe, takie jak: soczewica, soja, ciecierzyca i fasola, a także orzechy i ziarna, produkty pełnoziarniste np. kasza jęczmienna czy gryczana, brązowy ryż, makaron żytni, pieczywo żytnie oraz bezglutenowe, nierafinowane oleje roślinne, jogurty naturalne, ryby, owoce morza i chude mięso. Właściwie ukierunkowana suplementacja probiotyczna zwiększa obronę przed patogenami, dlatego jej również nie powinno zabraknąć w diecie przeciwgrzybiczej.
Domowe sposoby na grzybicę skóry - czy są skuteczne?
Domowe sposoby na grzybicę skóry mogą złagodzić dolegliwości oraz okazać się pomocne podczas leczenia konwencjonalnego zaleconego przez lekarza. Mogą stanowić wsparcie leczenia, nie powinny go jednak zastępować. Nieprawidłowo leczona grzybica ma silną tendencję do nawrotów, dlatego nigdy nie należy leczyć jej na własną rękę.
Jednym z popularniejszych domowych sposobów na grzybice skórne pozostaje stosowanie rozcieńczonych olejków eterycznych. Rozcieńczanie olejków stanowi niezwykle ważny element ich stosowania, gdyż działanie nierozcieńczonego olejku może okazać się zbyt intensywne, a przez to narazić nas na wystąpienie uczulenia, poparzenia czy podrażnienia. Olejki najlepiej rozcieńczyć np. w oleju kokosowym, można również dodać kilka kropel olejku do ulubionego kosmetyku lub szamponu. Przed zastosowaniem olejków eterycznych warto wykonać próbę uczuleniową. Do najlepiej udokumentowanych olejków o właściwościach przeciwgrzybiczych należą między innymi olejek z oregano oraz olejek z drzewa herbacianego.
- Olejek z drzewa herbacianego - jeden z najbardziej popularnych i najlepiej przebadanych pod kątem działania i skuteczności olejków na świecie. Uzyskiwany z drzewa Malaleuca alternifolia oil. Wykazuje nie tylko aktywność przeciwko grzybom z rodzaju Candida, Trichophyton i Microsporum, posiada również właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Olejek z drzewa herbacianego okazał się silniejszy od powszechnie stosowanego klotrimazolu w leczeniu głębokiej grzybicy podpaznokciowej.
- Olejek z oregano - wykazuje najskuteczniejsze działanie wobec grzybów z grupy Candida, Trichophyton, Epidermaphyton czy Microsporum. Swoje silne działanie przeciwgrzybicze zawdzięcza wysokiej zawartości tymolu. Olejek z oregano działa także antybakteryjnie, jest efektywny w leczeniu między innymi bakterii E. Coli oraz gronkowca złocistego.
Pozostałe olejki wykazujące działanie przeciwgrzybicze to przede wszystkim: olejek tymiankowy, olejek majerankowy, olejek cynamonowy, olejek cząbrowy, olejek lawendowy oraz olejek rozmarynowy. Do innych, często wykorzystywanych produktów o działaniu przeciwgrzybiczym należą także: wyciąg z pestek grejpfruta, berberyna, kwas kaprylowy, korzeń łopianu czy aloes.
Bibliografia
- Sybren de Hoog, Michel Monod, Tom Dawson et al., Skin Fungi from Colonization to Infection. Microbiol Spectr., 2017.
- Paul Rutter, Opieka farmaceutyczna, objawy rozpoznanie i leczenie, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014, s. 198-202.
- Małgorzata Glenc-Ambroży, Laura Piejko, Rola olejków eterycznych w terapii grzybicy skóry i jej przydatków, Postępy Fitoterapii 4/2020, s. 236-240.
- Rogalski, Kandydoza przewodu pokarmowego - fakty i mity, Gastroenterologia Kliniczna 3/ 2010.
