Lumbago – co to jest?
Lumbago, zwane dawniej postrzałem, to nagły i stosunkowo silny ból w dolnej części kręgosłupa. Osoba chora często przybiera charakterystyczną postawę wyginając kręgosłup w kierunku brzucha. Ból określany jest jako „przeszywający”, „głęboki” i nasila się przy najmniejszym ruchu. Bezpośrednią przyczyną lumbago jest uraz krążka międzykręgowego, który nazywamy potocznie dyskiem. Stan związany z postrzałem trwać może od kilku dni do nawet kilku tygodni. Schorzenie znacznie ogranicza codzienne funkcjonowanie i wpływa na jakość życia. W literaturze przedmiotu zauważyć można pewnego rodzaju chaos wynikający z nazewnictwa chorób dyskogennych. Terminy „postrzał”, „rwa kulszowa” czy „zapalenie korzonków” często używane są zamiennie. Lumbago tym się różni od rwy kulszowej, że jest bólem miejscowym. Rwa z kolei rozprzestrzenia się od dolnego odcinka kręgosłupa lędźwiowego i obejmuje całą kończyną dolną. Inny terminem jakim określa się lumbago to przepuklina dysku lędźwiowego. Jest to mechaniczne uszkodzenie krążka międzykręgowego (dysku) i przesunięcie materiału dyskowego poza anatomiczny obszar przestrzeni międzykręgowej. Przepuklina dysku nazywana jest dyskopatią i jest uszkodzeniem pierścienia włóknistego dysku wynikającym z rozerwania tkanki pod wpływem mikrourazów. Lumbago najczęściej dotyka osób w wieku 35-55 lat.
Objawy lumbago
Krążek międzykręgowy łączy poszczególne trzony kręgosłupa przenosząc i amortyzując obciążenia, na jakie jest narażony. „Dysk” składa się z pierścienia włóknistego otaczającego elastyczne, chrzęstno-włókniste jądro miażdżyste. Zmiany zwyrodnieniowe (dyskopatie), które postępują z czasem już od kresu dojrzewania mogą się nasilać pod wpływem nadmiernego obciążenia. Sytuacja ta powoduje, że włókna pierścienia włóknistego pękają, a jądro miażdżyste przesuwa się do tyłu i wywołuje ostry stan o charakterystycznych symptomach:
- tępy ból w dolnej części kręgosłupa
- napięcie mięśni w okolicy odcinka lędźwiowego
- sztywność pleców i związana z tym ograniczona ruchowość
- możliwy stan zapalny i obrzęk
- ból nasilający się przy schylaniu lub podczas siedzenia
Przyczyny lumbago
Przyczyną lumbago jest przeciążenie kręgosłupa wynikające zwykle z powtarzających się ruchów, jak schylanie i dźwiganie. Lumbago częściej występuje u osób ze zwiększoną masą ciała, która jest dodatkowym czynnikiem generującym obciążenie. Ponadto czynnikami, które zwiększają ryzyko wystąpienia lumbago są dyskopatie, stany zwyrodnieniowe kręgosłupa czy zmiany patologiczne w jego obrębie. Czynnikiem ryzyka są też przebyte urazy i brak aktywności fizycznej. Typowym stanem, w którym łatwo o to schorzenie jest sytuacja dźwigania/ schylania u osoby, której ciało nie jest do tego przyzwyczajone. Ważne, by podczas dźwigania ciężarów i schylania się równomiernie rozkładać ciężar, co pozwoli uniknąć sytuacji narażenia na uraz. Reasumując, najważniejsze z przyczyn postrzału to:
- częste schylanie się
- nagły skręt tułowia
- słaby gorset mięśniowy
- brak ruchu
- znaczna nadwaga, otyłość
- naciągnięcia mięśni
- długotrwała praca siedząca lub stojąca, długa podróż samochodem
- mikrourazy okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa
Sprawdź również: Bądź aktywny - wyprzedź ból!
Leczenie lumbago
Objawy lumbago często znikają samoistnie po około sześciu tygodniach. W przypadku ataku silnego bólu okolicy lędźwiowej wskazane jest zaprzestanie czynności i pozycji, które ten ból nasilają. Niekiedy konieczne może okazać się krótkotrwałe leżenie. Zalecany jest jednak możliwie szybki powrót do aktywności. Leczenie lumbago skupia się na niwelowaniu dolegliwości bólowych przez podawanie leków przeciwzapalnych działających miejscowo i tych ogólnoustrojowych. Miejscowo stosuje się maści, żele lub plastry. W zależności od natężenia bólu dobiera się lek o odpowiedniej sile działania. Niezwykle istotna w terapii bólu kręgosłupa jest fizjoterapia. Podobnie jak leczenie farmakologiczne, również powinna być dostosowana indywidualnie do pacjenta. Przez rozpoczęciem terapii konieczna jest analiza takich czynników jak waga pacjenta, wiek, płeć i jego aktywność fizyczna. Zazwyczaj zalecanymi ćwiczeniami są delikatne ćwiczenia rozciągające, również te wykonywane w wodzie. Rekomenduje się również jako formę terapii spacery i ćwiczenia relaksacyjne, np. z zakresu jogi. Dodatkowym sposobem będzie również masaż rozluźniający wykonany przez profesjonalistę. Zadaniem fizjoterapii ma być wzmocnienie siły mięśni w obrębie kręgosłupa, ich rozluźnienie i rozciągnięcie. Inne ze stosowanych obecnie metod leczenia lumbago to:
- diatermia krótkofalowa (terapia ciepłem)
- krioterapia (terapia zimnem)
- terapia laserem wysokoenergetycznym
- terapia TECAR (dostarczenie do tkanek energii przy wykorzystaniu fali radiowej).
- wszystkie powyższe powinny być ustalane ze specjalistą, który oceni stan pacjenta i odpowiednio dobierze rodzaj leczenia.
Profilaktyka
Działania profilaktyczne mające zapobiegać atakom lumbago to bodajże najważniejszy aspekt w terapii tego schorzenia. To przede wszystkim wypracowanie korzystnych nawyków i zmiana stylu życia. Prewencyjnie zaleca się:
- spanie na średnio twardym materacu i małej poduszce. Materac powinien odpowiednio układać się pod naciskiem ciała, a poduszka powinna zapewnić podparcie pod szyję, utrzymując linię prostą kręgosłupa w odcinku szyjnym
- prowadzenie zdrowego tryby życia z dużą ilością aktywności takich, jak spacery, pływanie, joga czy pilates. Codzienna systematyczna aktywność zwiększy odporność kręgosłupa na przeciążenia
- ćwiczenia rozciągające i relaksacyjne, wzmacniające mięśnie brzucha i pleców
- masaże wykonywane przez profesjonalistów
- dbanie o prawidłową postawę ciała i odpowiednie podnoszenie ciężarów – z ugiętych kolan, trzymając ciało prosto i przede wszystkim takich, które jesteśmy w stanie unieść
- zadbanie o ergonomię miejsca pracy, w więc dostosowanie stanowiska (biurko, krzesło) tak, by sprzyjały zachowaniu zdrowego kręgosłupa
- – unikanie stresu i tym samym napięciom w mięśniach, co korzystnie wpływa na zdrowie kręgosłupa lędźwiowego
- – dietę bogatą w składniki odżywcze i dobre nawodnienie organizmu
- – utrzymywanie właściwej masy ciała w celu unikania dodatkowych przeciążeń
Sprawdź również: Joga - sposób na lepsze życie
Podsumowując: ruch, zdrowe nawyki i odpowiednia masa ciała są w stanie uchronić nas przed schorzeniem nazywanym lumbago.
Źródła:
- https://www.kregoslupcenter.pl/lumbago/, dostęp 23.01.2025
- https://itami.pl/czym-jest-lumbago-i-jak-leczyc-to-schorzenie-przyczyny-postrzalu/, dostęp 26.01.2025
- Radło P., Smętkowski A., Tęsiorowski M., Polskie mianownictwo choroby dyskowej lędźwiowego odcinka kręgosłupa, Przegląd Lekarski 2014/71/7, s. 394-399 https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/5f2d086d-566e-49e6-b403-9d852f6bd4da/content, dostęp 26.01.2025
- James J. Chien, MD, Zahid H. Bajwa, MD, Tłum. lek. Katarzyna Pazdur-Zięcina, Ból kręgosłupa o podłożu mechanicznym i metody jego leczenia, Medycyna po dyplomie 2009
- Teofan M. Domżał, Przewlekłe nieswoiste bóle krzyża- stara dolegliwość czy nowa choroba neurologiczna?, Polski Przegląd Neurologiczny 2007; 3 (4): 216–227
